Nằm lọt thỏm giữa núi non trùng điệp, hàng chục năm qua,
người dân 2 bản PLoang và Rìn Rìn, xã Trường Sơn (Quảng Ninh, Quảng
Bình) sống trong điều kiện cực kỳ thiếu thốn, không điện, không nước
sạch, giao thông đi lại gặp rất nhiều khó khăn.
Gian nan đường vào PLoang
Khi nghe chúng tôi hỏi đường vào PLoang, một anh đi rừng can ngăn:
“Đường vào bản ấy khó lắm, đường nằm san sát vách núi, bên dưới là vực
sâu, lại đang trong giai đoạn thi công, nham nhở lắm”. Nghe người đi
rừng nói, chúng tôi càng quyết tâm vào với bản nghèo.
Đường vào hai bản PLoang và Rìn Rìn
Trên con đường độc đạo dẫn vào bản PLoang dài gần 20 cây số, đoạn
đường hết sức gập ghềnh với đất đá lởm chởm và nhiều khói bụi. Có lúc xe
như lao vút lên rồi lại rơi xuống, gầm xe mắc kẹt vào phiến đá đến sởn
cả gai ốc. Về mùa này, con suối cũng bớt hung dữ hơn, chứ mùa mưa hầu
như bản này bị chia cắt hoàn toàn với thế giới bên ngoài. Đường nối 2
bản PLoang, Rìn Rìn với đường Hồ Chí Minh nhánh Tây được khởi công từ
năm 2010 nhưng đến nay việc thi công vẫn “dậm chân tại chỗ”. Qua 2 năm,
đơn vị thi công mới chỉ hoàn thành được chưa đầy 1/3 chặng đường nên
việc ra vào hai bản PLoang và Rìn Rìn vẫn hết sức khó khăn.
Sau hơn một tiếng đánh vật với đoạn đường đầy khổ ải,
chúng tôi cũng đến được bản PLoang. Bản có chưa đầy hai chục nóc nhà,
nằm cạnh một ngọn núi thoai thoải. Căn nhà lá của Trưởng bản Hồ Thiên
nằm ngay giữa bản, gia đình mới cho anh ra ở riêng nên chưa nằm trong
diện làm nhà 134 do nhà nước hỗ trợ. Anh Hồ Văn Thiên (SN 1986) là Bí
thư chi bộ kiêm Trưởng bản PLoang. Anh cũng vừa tròn 5 năm tuổi Đảng,
cũng là Đảng viên trẻ nhất ở bản này. Trưởng bản Hồ Thiên giới thiệu sơ
qua: bản PLoang chỉ có 17 hộ với 84 nhân khẩu. Năm 2006, 15 hộ dân trong
bản được nhà nước quan tâm dựng cho nhà mới theo chương trình 134. Bên
cạnh đó, đầu tư cho một đoạn đường bê tông chừng 3 km chạy dọc trong
bản.
100% dân ở bản PLoang là hộ nghèo nên tương lai của những em học sinh này cũng gặp nhiều trắc trở
Đồng bào ở đây sống nhờ vào làm nương, làm rẫy, 100%
là hộ nghèo; việc canh tác phụ thuộc vào thiên nhiên nên bắt đầu từ
tháng 8 hàng năm trở đi mọi gia đình đều thiếu ăn. Đến mùa ong rừng sinh
sôi, hầu hết bà con đều đổ xô vào rừng tìm mật để trang trải cuộc sống.
Bản "ba không"
Trưởng bản Hồ Thiên bắt đầu liệt kê những cái thiếu của bản: “Trong
nhiều năm qua, dù đã được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước nhưng bản
PLoang vẫn là bản nghèo nơi biên giới. Hiện bản miềng vẫn chưa có điện
chiếu sáng, chưa có nước sạch, các điều kiện sinh hoạt thiết yếu của
người dân vẫn còn thiếu thốn, đường giao thông đi lại còn khó khăn, mỗi
khi có bệnh tật bà con phải lên trung tâm xã cách xa hơn 50 cây số để
khám bệnh”.
Để có nước sinh hoạt, hàng chục hộ dân phải lấy nước từ khe suối tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây bệnh
Điều khiến người dân nơi đây hết sức trăn trở là vấn đề nước sinh
hoạt. Hàng chục năm qua, do không có nước sạch nên người dân phải đi bộ
xuống suối mỗi ngày 2 lần để xách từng can nước về để nấu ăn, nhưng một
can nước chừng 20 lít cũng chỉ đủ cho việc nấu cơm, nước uống còn lại
việc tắm giặt của bà con đều phải ra suối. Việc sử dụng nước suối để nấu
ăn, sinh hoạt cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây bệnh, nhất là các bệnh về
đường tiêu hóa.
Thêm vào đó, điện chiếu sáng không có nên cuộc sống của bà con cũng
rơi vào cảnh tối tăm, vào buổi tối trẻ em trong bản cũng phải thắp đèn
dầu để lấy ánh sáng học bài. Nhưng để sử dụng đèn dầu cũng hết sức hạn
chế vì đường sá cách trở và điều kiện kinh tế không cho phép. Mới 8 giờ
tối nhưng tất thảy bà con đã đi ngủ để nhường ánh sáng cho trẻ em học
bài.
“Người dân bản PLoang chỉ mong ước được nhà nước xây dựng công
trình nước tự chảy dẫn từ trên suối về bản để người dân đỡ vất vả hơn
chứ như trước đây đến bây giờ thì khó khăn quá cán bộ à. Không có điện
nên người dân cũng không thể tiếp cận được nguồn thông tin bên ngoài để
mở mang kiến thức. Dù có ti vi, có điện thoại nhưng người dân cũng đành
để đó chứ không biết lấy đâu nguồn điện mà sử dụng” – già làng Hồ Văn
Sáu giãi bày.
Trưởng bản Hồ Thiên giải thích về sự nghèo đói đang đeo bám bà con
hàng chục năm qua: Những năm trước, trâu bò ở bản nhiều lắm, thời điểm
đông nhất lên đến 80 con. Nhưng năm 2011, vì bị dịch bệnh nên trâu bò
chết dần, bây giờ cả bản chỉ có 3 con trâu, 5 con bò và khoảng 20 con
lợn. Bà con cũng muốn gây dựng để nuôi lại mà chưa bán được cây tràm sau
núi để lấy tiền mua giống”.
Một tín hiệu vui khi nhắc đến chuyện trồng cây tràm, keo của người
dân bản PLoang là năm 2010, mỗi gia đình trong bản được nhận bình quân
khoảng 2ha rừng, đồng bào tiến hành trồng keo. Đến nay, rừng keo của bà
con đang lớn dần và chuẩn bị cho bán tỉa. Theo anh Thiên thì sắp tới mỗi
gia đình sẽ được nhận thêm 2 đến 3 ha đất rừng nữa. Trong tương lai, bà
con trong bản sẽ thoát nghèo nhờ rừng một cách bền vững và không còn lo
cảnh thiếu đói như hiện nay nữa.
Khát khao có điện
Ngủ một đêm ở bản PLoang, sáng hôm sau chúng tôi khăn gói vượt núi
đến Rìn Rìn. Để đến được bản Rìn Rìn, không còn cách nào khác phải đi
bộ bởi con đường dẫn vào bản hết sức khó khăn. Nếu đi từ đường chính
cũng mất 3 km. Anh Thiên nhiệt tình dẫn chúng tôi đi đường tắt từ bản
PLoang, leo lên một ngọn núi dốc, phải mất hơn một giờ đồng hồ đi bộ,
lội qua 2 con suối. Dưới chân núi, bản Rìn Rìn hiện ra trước mắt, những
ngôi nhà mái tôn đỏ thắm nép mình dưới những tán lá cây phủ đầy khói từ
những căn bếp của đồng bào.
Bản Rìn Rìn nép mình dưới dãy Trường Sơn dường như bị cô lập với bên ngoài
Theo Trưởng bản Hồ Văn Dương, bản Rìn Rìn có 21 hộ dân với 90 nhân
khẩu (trong đó một số cặp vợ chồng mới cưới vẫn chưa tách hộ). Giống như
PLoang, hàng chục năm qua người dân nơi đây vẫn sống trong điều kiện
tách biệt với cuộc sống bên ngoài, không điện chiếu sáng, không nước
sinh hoạt, đường giao thông đi lại cách trở. Người dân bản Rìn Rìn sinh
sống chủ yếu nhờ vào làm nương, làm rẫy nhưng vẫn hết sức khó khăn, tình
trạng thiếu đói vẫn diễn ra thường xuyên.
Dẫn chúng tôi đi tìm hiểu đời sống của người dân quanh bản, trưởng
bản Dương thở dài nói: Bà con miềng vẫn còn vất vả lắm cán bộ à, là
Trưởng bản vừa là Bí thư chi bộ tao cũng trăn trở nhiều lắm. Mấy lần đi
tập huấn phương pháp chăn nuôi, trồng trọt trên xã về là tao bày lại
cách sản xuất để bà con áp dụng. Nhưng đất đai ở đây cằn cỗi, thời tiết
thất thường nên cây ngô, cây đậu nó không chịu lên đâu. Chính vì vậy nên
bà con bản miềng vẫn đói, chỉ mong cấp trên xây dựng đường giao thông,
nước sạch và kéo điện về cho bà con được nhờ.
“Sắp tới nhận đất rừng về tao sẽ bày cho người dân trong bản trồng
rừng để thoát nghèo, không trồng được lúa thì sẽ trồng rừng. Hy vọng
trong tương lai người dân Rìn Rìn sẽ giàu lên, sẽ nuôi được con cái đi
học chứ không để cái nghèo cứ bám mãi như vậy được đâu. Đảng quan tâm
làm nhà rồi, bày cho cách làm ăn rồi thì mình phải vươn lên chứ không ỷ
lại nữa”- Trưởng bản Hồ Dương bày tỏ.
Để có điện, một số hộ đã nảy ra sáng kiến sử dụng tua bin chạy bằng sức nước nhưng công suất rất yếu
Để có ánh sáng phục vụ cuộc sống, anh Hồ Văn Nhường (bản Rìn Rìn) và
anh Hồ Văn Lời (bản PLoang) đã nghĩ đến việc sử dụng máy phát điện chạy
bằng sức nước để tạo ra dòng điện sử dụng cho gia đình. Tuy công suất
rất nhỏ, về mùa khô chỉ chạy nổi một bóng đèn 20W, nhưng đây thực sự đã
khởi đầu cho nỗ lực vượt qua sự tối tăm bấy lâu để hướng đến một cuộc
sống mới. “Nghe đâu chuẩn bị có dự án xây dựng điện năng lượng mặt trời
cho bà con nhưng không biết khi nào mới được triển khai. Người dân khát
khao có điện để bớt khổ, con cái cũng có ánh sáng mà học bài thôi nhà
báo à” - anh Hồ Văn Trường nói.
Bấy lâu nay, việc sử dụng nước bẩn từ khe suối đã gây ảnh hưởng đến
sức khỏe của người dân, nhiều căn bệnh ngoài da, tiêu hóa đều có nguyên
do xuất phát từ nguồn nước nhưng vẫn chưa có giải pháp khắc phục.
Trao đổi với chúng tôi, ông Nguyễn Văn Sỹ, Chủ tịch UBND xã Trường
Sơn cho biết, là một xã biên giới, phần lớn diện tích là rừng núi nên
rất khó để phát triển cơ sở hạ tầng. Hiện nay một số bản vẫn gặp rất
nhiều khó khăn, đặc biệt là các bản PLoang, Dốc Mây, Sắt, Rìn Rìn…Ngay
cả vấn đề đường giao thông cũng gặp nhiều trắc trở, để đến được bản Dốc
Mây phải đi đường rừng mất cả ngày đường cả đi lẫn về. Đối với bản
PLoang, đơn vị thi công đang tiếp tục xây dựng đường giao thông dẫn vào
bản.
Biết đến bao giờ người dân ở bản PLoang, Dốc Mây và Rìn Rìn xã miền biên Trường Sơn mới có điện, nước sạch, trạm y tế,...?!
\
