Tướng Giáp phân tích về chiến tranh nhân dân trên đài Mỹ

Trả lời phỏng vấn truyền hình Mỹ, Đại tướng Võ Nguyên Giáp nói về các vấn đề chiến lược và đạo lý trong nghệ thuật quân sự Việt.

Đài truyền hình PBS nổi tiếng từng phát sóng loạt chương trình truyền hình 26 phần có tên Thế kỷ Nhân dân nói về các sự kiện trong đại trên thế giới giai đoạn 1900-1999. Trong loạt chương trình này có phần phỏng vấn Đại tướng Võ Nguyên Giáp, tư lệnh lực lượng Việt Minh và “anh cả” của Quân đội Nhân dân Việt Nam, lực lượng chủ chốt đã đánh bại các đội quân nhà nghề của thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, giành và giữ nền độc lập dân tộc, thống nhất tổ quốc.
Phần trả lời phỏng vấn của Đại tướng cho thấy tầm nhìn bao quát của ông về tư tưởng quân sự Việt Nam.
PV: Liệu Điện Biên Phủ có phải là một chiến thắng quân sự thông thường hay là chiến thắng của loại hình chiến tranh quân sự?
Đại tướng Võ Nguyên Giáp: Chiến thắng tại Điện Biên Phủ là chiến thắng dành cho nhân dân. Tuy nhiên khái niệm chiến tranh nhân dân và chiến tranh du kích là tách biệt dù chúng không hoàn toàn tách biệt. Trong trường hợp này, chính cuộc chiến của nhân dân đã đem lại chiến thắng. Và chiến tranh du kích là 1 khía cạnh của cuộc chiến tranh nhân dân đó.

Chân dung Đại tướng Võ Nguyên Giáp trên trang bìa cuốn sách của tác giả nước ngoài

Cái này khá phức tạp… Vậy chiến tranh nhân dân là gì? Nếu gói gọn trong 1 từ, đó là cuộc chiến vì dân và do dân, trong khi chiến tranh du kích đơn giản là phương pháp chiến đấu. Về mặt khái niệm, chiến tranh nhân dân có tính toàn cầu hơn. Đó là một khái niệm tổng hợp. Một cuộc chiến đồng thời là quân sự, kinh tế và chính trị… Có song song chiến tranh du kích và chiến tranh quy mô lớn tiến hành bằng các đơn vị lớn.

PV: Có gì mới về ý tưởng “Chiến tranh Nhân dân”?

Đại tướng Võ Nguyên Giáp: Đó là cuộc chiến vì dân do dân. Ở đây vì dân là vì mục tiêu chiến tranh là mục tiêu của nhân dân, như là độc lập, thống nhất đất nước, và hạnh phúc cho mọi người… Còn do dân nghĩa là thường dân, không chỉ là quân đội mà bao gồm tất cả người dân.
Chúng tôi biết rằng chính nhân tố con người chứ không phải các nguồn lực vật chất quyết định kết quả của cuộc chiến. Đó là lý do vì sao mà cuộc chiến nhân dân của chúng tôi, do Hồ Chí Minh lãnh đạo, lại diễn ra trên một quy mô lớn như vậy. Nó lôi cuốn sự tham gia của toàn thể dân chúng.
PV: Ông nghĩ sao về ý nghĩa của Điện Biên Phủ đối với thế giới?
Đại tướng Võ Nguyên Giáp: Lịch sử dân tộc Việt Nam có từ hàng ngàn năm trước. Trong thời kỳ đó, chúng tôi đã đánh đuổi muôn vàn kẻ ngoại xâm. Duy có điều, thời xưa các nước lăm le xâm lược chúng tôi đều có trình độ kinh tế tương tự như chúng tôi. Các nước đó đều là xã hội phong kiến. Chẳng hạn, khi chúng tôi chiến đấu chống lại phong kiến Trung Quốc hồi thế kỷ 13. Nhưng Điện Biên Phủ lại là chiến thắng trong 1 kỷ nguyên khác. Vào nửa sau của thế kỷ 19, khi chủ nghĩa đế quốc phương Tây đã phân chia thế giới thành các thuộc địa, một vấn đề mới nảy sinh.
Làm thế nào 1 dân tộc yếu, lạc hậu về kinh tế lại có thể hy vọng giành lại được độc lập? Làm thế nào mà họ lại đương đầu được với 1 quân đội phương Tây hiện đại, được hậu thuẫn bởi các nguồn lực của 1 nhà nước tư bản hiện đại? Và đó là lý do mà chúng tôi mất tới 100 năm để đánh đuổi đế quốc Pháp. Điện Biên Phủ là chiến thắng quyết định vĩ đại đầu tiên sau 100 năm kháng chiến chống lại đế quốc Pháp và chủ nghĩa can thiệp Mỹ. Chiến thắng đó đã kết thúc chiến tranh và đặt dấu chấm hết cho sự xâm lược của người Pháp.
Từ quan điểm quốc tế thì đó là chiến thắng vĩ đại đầu tiên của 1 dân tộc thuộc địa nhược tiểu đấu tranh chống lại sức mạnh toàn diện của các lực lượng phương Tây hiện đại. Đó là lý do vì sao nó lại là thất bại lớn đầu tiên của phương Tây. Nó đã làm rung chuyển nền móng của chủ nghĩa thực dân và kêu gọi nhân dân thế giới chiến đấu vì tự do – khởi đầu cho nền văn minh quốc tế.
PV: Liệu Điện Biên Phủ có phải là một chiến thắng dễ dàng do người Pháp mắc quá nhiều lỗi?
Đại tướng Võ Nguyên Giáp: Vấn đề không đơn giản như vậy. Chúng tôi tin là về phía Pháp, các tư lệnh và Bộ Tổng tham mưu đã được thông tin tốt. Họ đã cân nhắc lợi hại, và theo dự báo của họ, Điện Biên Phủ là bất khả xâm phạm. Mọi người nhất trí rằng tập đoàn cứ điểm này không thể công phá được. Người Pháp rồi người Mỹ đã đánh giá thấp sức mạnh của chúng tôi. Họ có vũ khí tốt hơn cùng với tiềm lực quân sự và kinh tế khổng lồ. Họ không mảy may nghi ngờ chiến thắng sẽ thuộc về họ. Nhưng ngay khi người Pháp tin rằng họ bên bờ chiến thắng, thì mọi thứ sụp đổ quanh họ.
Điều tương tự xảy đến với người Mỹ vào mùa Xuân năm 65. Ngay lúc Washington chuẩn bị tuyên bố chiến thắng ở miền Nam Việt Nam, người Mỹ bỗng nhiên thấy những mong đợi của họ tan vỡ. Vì sao? Bởi vì họ chống lại không phải chỉ một đội quân mà cả một dân tộc – toàn thể dân tộc.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp trên chiến trường. Ông được coi là bậc thầy về chiến tranh du kích, là nhà thao lược, nhà lý luận quân sự tài ba, có tư tưởng độc lập, sáng tạo

Do vậy bài học rút ra là cho dù tiềm lực quân sự và kinh tế của đối phương của anh lớn đến nhường nào thì nó vẫn không bao giờ đủ lớn để đánh bại 1 dân tộc đoàn kết trong cuộc đấu tranh cho các quyền cơ bản. Đó là những gì chúng tôi học được từ những điều kể trên.
PV: Vì sao Mặt trân Giải phóng Dân tộc lại thành công đến như vậy trong việc mở rộng khu vực kiểm soát từ năm 1960 đến 1965?
Đại tướng Võ Nguyên Giáp: Trong suốt chiều dài lịch sử của chúng tôi, hễ khi nào chúng tôi cảm thấy mình bị kẻ thù đe dọa, nhân dân chúng tôi lại siết chặt hàng ngũ. Hàng triệu người đoàn kết lại, kêu gọi “Thống nhất trên tất cả”, “Chiến thắng trên tất cả”… Mặt trận Giải phóng Dân tộc [miền Nam Việt Nam] giành chiến thắng vì mặt trận đã nỗ lực đoàn kết hầu hết người dân và vì chính trị của nó là chính nghĩa.
PV: Thế các ông có thay đổi chiến thuật chút nào không khi quân Mỹ bắt đầu đến Việt Nam sau năm 1965?
Đại tướng Võ Nguyên Giáp: Dĩ nhiên kể cả khi đó thì đây vẫn là chiến tranh nhân dân. Mà chiến lược của chiến tranh nhân dân thì không chỉ gồm quân sự. Luôn có khía cạnh tổng hợp trong chiến lược này. Chiến lược của chúng tôi bao gồm đồng thời các mặt quân sự, chính trị, kinh tế và ngoại giao, mặc dù yếu tố quân sự là yếu tố quan trọng nhất. Trong thời chiến, anh phải bắt đầu từ đối phương, phải nắm rõ kẻ thù. Khi kẻ thù thay đổi chiến lược chiến thuật, anh phải làm tương tự.
Trong mọi cuộc chiến tranh, chiến lược bao giờ cũng bao gồm một số chiến thuật được coi là có tầm quan trọng chủ chốt và anh sẽ phải tìm cách đập tan các chiến thuật đó. Chẳng hạn, nếu chúng tôi đối đầu với kỵ binh, chúng tôi sẽ phải làm mọi thứ để đánh bại chiến thuật cụ thể đó. Cũng tương tự như khi kẻ thù sử dụng các vũ khí chiến lược…
Và khi quân Mỹ cố gắng áp dụng chiến thuật “tìm diệt”, chúng tôi đối phó bằng chiến thuật riêng khiến cho mục tiêu của chúng không đạt được còn bản thân chúng thì bị tiêu diệt. Chúng tôi phải buộc quân thù đánh theo cách chúng tôi muốn. Chúng tôi buộc đối phương chiến đấu trên địa bàn không quen thuộc.

Hình ảnh Đại tướng Giáp trên trang bìa tạp chí TIME của Mỹ

PV: Ông đã quen thuộc với các bức tranh nổi tiếng tháng 4/1975 ghi lại cảnh những chiếc trực thăng Mỹ bay khỏi đại sứ quán Mỹ. Những bức hình đó có nghĩa như thế nào đối với ông?

Đại tướng Võ Nguyên Giáp: Như những gì chúng tôi dự kiến. Nó đánh dấu sự chấm dứt của sự hiện diện thực dân kiểu mới của Mỹ ở đất nước chúng tôi. Và nó chứng minh rằng khi 1 dân tộc đã thống nhất trong cuộc chiến vì tự do, họ sẽ luôn chiến thắng.
Khi còn trẻ, tôi có 1 mơ ước là 1 ngày nào đó tôi sẽ chứng kiến đất nước tôi tự do và thống nhất. Ngày đó, giấc mơ của tôi thành hiện thực. Nó giống như lật sang một trang sử mới. Đường phố Hà Nội ngập tràn người. Các bức ảnh trực thăng theo 1 cách nào đó là biểu hiện cụ thể cho chiến thắng của chiến tranh nhân dân trước quân xâm lược Mỹ. Ở giác độ khác, đó là bằng chứng cho thấy Lầu Năm Góc không thể dự báo điều sẽ xảy ra. Nếu không, họ đã lên kế hoạch tốt hơn.
Thực tế lịch sử dạy cho chúng tôi rằng không phải cứ là lực lượng quân sự kinh tế mạnh mẽ nhất thì sẽ chiến thắng được cuộc kháng chiến của một dân tộc đoàn kết – đoàn kết trong cuộc đấu tranh vì các quyền quốc tế của mình. Vẫn có giới hạn đối với sức mạnh của họ. Ngay từ đầu, dù là ở nước xã hội chủ nghĩa hay tư bản, mọi thứ anh làm vì lợi ích của nhân dân sẽ đem lại cho anh lợi thế, trong khi những thứ đi ngược lại lợi ích của nhân dân rốt cuộc sẽ phản lại chính anh.
Chúng tôi là người chiến thắng và người Mỹ thất bại, nhưng tôi muốn làm rõ điều này. Cái gì làm nên chiến thắng? Nhân dân Việt Nam không bao giờ muốn chiến tranh; họ muốn hòa bình. Người Mỹ có muốn chiến tranh không? Không, họ cũng muốn hòa bình. Vì vậy chiến thắng này là chiến thắng dành cho những người dân ở Việt Nam và Hoa Kỳ mong muốn hòa bình. Vậy thì ai đã bị đánh bại? Những kẻ theo đuổi xâm lược bằng mọi giá. Và đó cũng là lý do chúng tôi vẫn làm bạn với nhân dân Pháp và không bao giờ cảm thấy thù địch với nhân dân Mỹ cả…
PV: Ai đã phát minh ra ý tưởng chiến tranh Nhân dân? Ý tưởng này ban đầu là của ai?
Đại tướng Võ Nguyên Giáp: Ban đầu đó là sản phẩm của tinh thần sáng tạo của quần chúng. Cho phép tôi được nói về truyền thuyết Phù Đổng mà người dân Việt nào cũng biết. Truyền thuyết đó có từ thời tiền sử. Quân thù sắp xâm lăng và có 1 cậu bé 3 tuổi tên Phù Đổng lớn nhanh như thổi, cưỡi lên ngựa sắt và nhổ tre làm vũ khí, tập hợp mọi người lại đánh giặc. Nông dân, ngư dân, mọi người đáp lại lời kêu gọi của Phù Đổng và họ đã chiến thắng trong cuộc chiến tranh. Truyền thuyết này phản ánh thực chất trong tư tưởng nhân dân. Như vậy, chiến tranh nhân dân đã tồn tại ngay trong truyền thuyết, và vẫn còn bên chúng tôi trong các thế kỷ.
PV: Vì sao ông nghĩ rằng Việt Nam hầu như là nước duy nhất trên thế giới đã đánh bại Mỹ? Tại sao chỉ Việt Nam?
Đại tướng Võ Nguyên Giáp: Với tư cách sử gia, tôi sẽ nói rằng trường hợp Việt Nam là hiếm. Với tư cách 1 quốc gia, Việt Nam đã được hình thành từ rất sớm. Về lý thuyết, người ta nói rằng 1 quốc gia chỉ có thể hình thành sau khi xuất hiện chủ nghĩa tư bản… Nhưng nước chúng tôi hình thành rất sớm, trước cả Công nguyên. Vì sao? Bởi lẽ nguy cơ xâm lược từ các thế lực bên ngoài đã liên kết các bộ tộc khác nhau lại với nhau. Và rồi lại có cuộc chiến thường trực chống lại các yếu tố khắc nhiệt, như mùa đông… Trong các truyền thuyết của chúng tôi, cuộc đấu tranh này được coi là một yếu tố thống nhất, một sức mạnh cố kết dân tộc. Yếu tố này cùng với nguy cơ thường trực bị xâm lược đã tạo ra sự gắn kết lớn hơn nữa và tạo ra 1 truyền thống mang lại cho chúng tôi sức mạnh.

Ông Giáp là 1 vị tướng nhân văn, vì hòa bình. Ông rất tôn trọng đối phương. Ông cũng sẵn sàng gác lại quá khứ, hướng tới tương lai. Trong ảnh, tướng Giáp bắt tay cựu thù - cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ McNamara (ảnh: WashingtonPost)

Nhân dân Việt Nam nói chung có xu hướng lạc quan. Vì sao vậy? Nguyên nhân là họ đã đối diện với các bất định trong hàng ngàn năm, và trong hàng ngàn năm ấy họ đã vượt qua được các thách thức đó.

PV: Đâu là đóng góp của chủ nghĩa Marx-Lenin đối với học thuyết Chiến tranh Nhân dân của các ông?

Đại tướng Võ Nguyên Giáp: Chiến tranh Nhân dân ở Việt Nam đã có từ trước khi chủ nghĩa Marx-Lenin du nhập vào đây. Tất nhiên học thuyết Marx-Lenin có đóng góp vào Chiến tranh Nhân dân Việt Nam.
Khi Liên Xô sụp đổ, chúng tôi dự đoán 60-80% ngân sách xuất nhập khẩu của chúng tôi sẽ bị mất đi do chúng tôi phụ thuộc vào viện trợ của Liên Xô và các nước XHCN khác. Do vậy người ta dự báo Việt Nam sẽ sụp đổ. Thế nhưng, chúng tôi vẫn trụ vững và từng bước tiến lên. Khi được hỏi tôi nghĩ sao về Perestroika (cải tổ ở Liên Xô), tôi trả lời rằng tôi nhất trí với sự thay đổi… Nhưng Perestroika là từ tiếng Nga, dành cho người Nga. Ở đây chúng tôi làm mọi việc theo cách Việt Nam. Chúng tôi tận dụng các niềm hy vọng của Nga, Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản, Anh quốc – nhưng chúng tôi cố gắng đồng hóa tất thảy các hy vọng đó.
Như tôi đã đề cập, dân tộc Việt Nam có tinh thần độc lập, ương bướng nữa, ý tôi là làm những thứ theo kiểu của Việt Nam. Hiện giờ có kế hoạch vận động nhân dân đấu tranh chống lạc hậu và nghèo khó. Còn đó các vấn đề chiến tranh và hòa bình, có những quy luật cụ thể, quy luật xã hôi, quy luật lớn vẫn giữ giá trị dù thời bình hay chiến tranh. Anh phải thực tế, phải có mục tiêu, phải sử dụng thực tiễn làm phương tiện phân tích các quy luật khách quan chi phối những thứ đó. Để chiến thắng, anh phải hành động theo các quy luật này. Nếu làm ngược lại, anh sẽ là chủ quan và sẽ nhất định thất bại. Như vậy, chúng tôi học từ kinh nghiệm, cả xấu lẫn tốt, của chủ nghĩa tư bản. Nhưng chúng tôi có ý tưởng riêng kiểu Việt Nam về những vấn đề này.
Tôi muốn nói thêm rằng chúng tôi vẫn muốn độc lập, và chúng tôi sẽ theo con đường mà Chủ tịch Hồ Chí Minh đã vạch ra cho chúng tôi, con đường độc lập dân tộc gắn với chủ nghĩa xã hội. Chủ nghĩa xã hội là gì? Là độc lập và thống nhất cho tổ quốc, là tự do và hạnh phúc cho nhân dân, là hòa bình và hữu nghị giữa người với người.

Theo Trung Hiếu

Đại tướng Võ Nguyên Giáp: Thầy giáo dạy Lịch sử nổi tiếng

Mặc dù Đại tướng Võ Nguyên Giáp được thế giới biết đến bởi thiên tài quân sự, nhưng hình ảnh của vị tướng “võ - văn song toàn” còn ghi dấu ấn rõ nét trong ký ức người dân Việt Nam với tư cách là nhà giáo dục - thầy giáo dạy Lịch sử nổi tiếng.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp (1911 - 2013).

“Tôi sẽ chỉ nói với các em về hai chủ đề: cuộc cách mạng và Napoléon”
Trong trí nhớ của nhiều thế hệ học trò, ông là diễn giảng rất giỏi về các đề tài lịch sử, đặc biệt là lịch sử quân sự. Các học sinh cũ của Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhớ về ông như một “chiến binh cuồng tín, không mấy khi mỉm cười và không để ai thuyết phục được ông trong bất cứ lĩnh vực nào”. Người ta còn nói thêm, Đại tướng Võ Nguyên Giáp có thể vẽ trên bảng đen đến cả những chi tiết những trận đánh của Napoléon.

Ngay từ đầu, ông đã cuốn hút cả lớp bằng cách trình bày vấn đề theo cách riêng của ông. Đứng thẳng trước lớp, ông nhìn thẳng vào đám học trò dõng dạc nói: “Khá nhiều sách nói về lịch sử nước Pháp thời kỳ này rồi. Nếu muốn các em có thể tham khảo. Tôi sẽ chỉ nói với các em về hai chủ đề: cuộc cách mạng và Napoléon”.

 

Trong cuốn sách "Võ Nguyên Giáp - Chiến thắng bằng mọi giá" của tác giả Cecil B. Curey (NXB Thế giới, tháng 8/2013, dịch giả Nguyễn Văn Sự) có đưa chi tiết: Nửa thế kỷ qua rồi, ông Bùi Diễm, cựu đại sứ của Ngô Đình Diệm tại Mỹ thời đó là một cậu bé 13 tuổi, vẫn không bao giờ quên được phương pháp sư phạm của Đại tướng Giáp: “Sự miêu tả chi tiết về sự tàn tạ của vương triều cũng như đồi bại của Marie Antoinette đã đưa học trò đến một nhận định không chút nghi ngờ về số phận dành cho nền quân chủ Pháp. Như bị hút hồn về cuộc cách mạng Pháp và những nhân vật nổi bật của thời đó: Danton Robespierre, ông giáo sư họ Võ sôi nổi hào hứng kể lại những việc làm của Uỷ ban cứu quốc, của Công xã Paris để trừng trị bọn phản cách mạng, bảo vệ lợi ích của quần chúng”.

Ông muốn học trò của ông hiểu “tại sao một đội long kỵ binh (kỵ binh cận vệ của nhà vua) lại được bố trí ở vị trí chính xác như thế hay đội cận vệ của Napoléon đã nổ súng đúng lúc như thế nào để giành chiến thắng”. Lớp học im phăng phắc, đám học trò thiếu niên đang ở tuổi hiếu động bị cuốn hút về những câu chuyện kể hết sức hấp dẫn như sống lại đến từng chi tiết võ công hiển hách của Napoléon. Tướng Giáp nói rằng ông giảng giải kỹ về các trận đánh của Napoléon đơn giản vì ông có trách nhiệm phải giảng về cách mạng Pháp. Vì vậy ông phải nghiên cứu kỹ chiến lược và chiến thuật của Napoléon.
Vị tướng tâm huyết với giáo dục
Sinh thời, Đại tướng Võ Nguyên Giáp viết khá nhiều bài báo, cả hàng trăm bài; xuyên suốt, nổi bật trong các bài viết như thế là tư tưởng chỉ đạo sát sao mang tầm chiến lược với mục tiêu xây dựng con người Việt Nam mới xã hội chủ nghĩa và chủ trương phát triển toàn diện con người, là tư tưởng chỉ đạo đổi mới mạnh mẽ, cải cách triệt để nội dung và phương pháp giáo dục.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp: "Cần phải tạo ra được một môi trường giáo dục thống nhất giữa nhà trường, gia đình và xã hội".

Đại tướng thường tâm sự với các vị lãnh đạo ngành, các thầy cô giáo và học sinh, sinh viên rằng: “Giáo dục và đào tạo không chỉ có sứ mệnh nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài… mà còn có sứ mệnh tạo ra những định hướng giá trị về văn hóa, đạo đức, thẩm mỹ và tinh thần có ý nghĩa thúc đẩy sự phát triển tiến bộ của xã hội, bởi vì giáo dục và đào tạo là mục đích của cuộc sống, vì con người và vì cuộc sống…”.
Trong nhiều thập kỷ qua, một trong những nhiệm vụ lớn lao có tầm quan trọng chiến lược trong suốt thời kỳ quá độ tiến lên CNXH là đào tạo con người phát triển toàn diện, có tinh thần làm chủ và năng lực làm chủ, có tinh thần yêu nước và lý tưởng XHCN, có trình độ văn hoá và khoa học ngày càng cao. Đại tướng khẳng định: Cần phải coi chiến lược con người, “tất cả cho con người và tất cả vì con người” có tầm quan trọng đặc biệt trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Từ sự khẳng định: “Sự phát triển của con người là liên tục… Con người là một thể thống nhất với sự phát triển liên tục, không thể chia cắt được trong không gian, trong thời gian”, Đại tướng nhấn mạnh: Giáo dục với tư cách là quá trình hướng dẫn sự phát triển con người, cũng phải liên tục. Giáo dục thế hệ trẻ là một quá trình liên tục từ khi lọt lòng mẹ cho đến lúc trưởng thành và là sự nghiệp của toàn xã hội.
Cần phải tạo ra được một môi trường giáo dục thống nhất giữa nhà trường, gia đình và xã hội, đảm bảo “giáo dục toàn diện, giáo dục thường xuyên, giáo dục liên tục”, thực hiện được sự kết hợp chặt chẽ giữa giáo dục chính trị, tư tưởng và lối sống XHCN, phổ cập văn hoá, khoa học, kỹ thuật và công nghệ song song với phổ cập nghề nghiệp. Ông chủ trương: cần phải hình thành trong toàn xã hội một phong trào, một nếp sống chăm lo học hành sôi nổi trong cả nước, học ở trường, học ở nhà, học ở xã hội, vừa học vừa làm, theo tinh thần “học tập, học tập nữa, học tập mãi mãi”. Học tập để thành con người mới XHCN, học tập để xây dựng thành công xã hội văn minh và hạnh phúc, học tập để bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.
Ông là một vị tướng có tầm nhìn xa trông rộng, luôn coi trọng thực tiễn là lý luận, là chân lý, dám nhìn thẳng vào sự thật, nhìn thẳng vào khuyết điểm để chuyển bại thành thắng, rất chịu khó học tập, lắng nghe ý kiến hay của quần chúng, chuyên gia, các nhà trí thức, khoa học… Ông đã đề xuất nhiều vấn đề đi trước thời gian như có ý kiến rất sớm về kinh tế tri thức, kinh tế biển, khoa học kỹ thuật công nghệ cao, kinh tế trang trại, chiến lược phát triển con người…
Khi Đảng tiến hành công cuộc đổi mới, ông ủng hộ mạnh mẽ chủ trương đổi mới toàn diện cả về kinh tế, chính trị và phương thức lãnh đạo củaĐảng cầm quyền nhằm mục tiêudân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Chất lượng giáo dục đào tạo là chất lượng toàn diện (chính trị, chuyên môn, sức khoẻ) được xác định trên cơ sở mục tiêu giáo dục đào tạo của từng ngành học, từng loại hình giáo dục, từng cấp học gắn chặt với những mục tiêu kinh tế - xã hội của cả nước, từng ngành từng địa phương trong từng thời kỳ. Theo ông, để nâng cao chất lượng giáo dục, các nhà trường cần phải thực hiện: giáo dục chính trị tư tưởng và đạo đức; giáo dục tri thức văn hoá và khoa học; chú trọng giáo dục lao động sản xuất và công tác hướng nghiệp; giáo dục thể chất và thẩm mỹ.
Ở chuyên ngành nào thuộc phạm vi mình phụ trách, ông cũng đều có những ý kiến xác đáng, thấu tình đạt lý. Với ngành sử học, ông góp rất nhiều chính kiến rất cơ bản. Ông cho rằng môn Sử - Địa giúp ích rất lớn về nâng cao tri thức, lòng yêu nước và trách nhiệm với xã hội. Và ông đặt câu hỏi: “Mình đã nhiều lần đi trao giải cho các học sinh giỏi Toán, Vật lý nhưng sao không thấy có giải của môn Sử - Địa? Cần nghiên cứu vấn đề này kể cả trong cách dạy và học, cùng với nhiều hình thức sinh động khác”.
Ngay cả sau khi nghỉ hưu, tuổi đời rất cao, nhưng khi được hỏi, ông vẫn rất minh mẫn, sắc sảo, sáng suốt đóng góp nhiều ý kiến quan trọng cho Đảng, Chính phủ và Quân đội.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp hết lòng với sự nghiệp Khuyến học - khuyến tài

Từ khi thành lập Hội Khuyến học Việt Nam (2/10/1996), đã trải qua 4 kỳ Đại hội, Đại tướng Võ Nguyên Giáp - người học trò xuất sắc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, người anh cả của Quân đội nhân dân VN, luôn được suy tôn là Chủ tịch danh dự Hội Khuyến học VN.

 

Đại tướng Võ Nguyên Giáp - Người đã hết lòng chăm lo sự nghiệp Khuyến học - Khuyến tài

Nguyên là một nhà giáo có danh từ cách đây 80 năm tại Trường Thăng Long, do vậy, Đại tướng Võ Nguyên Giáp hết sức ưu ái các trí thức trong ngành giáo dục và có những sự động viên, khích lệ rất đáng trân trọng.

17 năm qua, hàng năm, biết được sự phát triển rộng khắp của phong trào khuyến học khuyến tài trong cả nước có nhiều đóng góp vào sự nghiệp xây dựng xã hội học tập ở nước ta mà Hội Khuyến học đã gây dựng, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã rất vui.

Vài năm trở lại đây do sức khỏe Đại tướng yếu nên không đến dự được nhiều sự kiện của Hội Khuyến học như Đại hội đại biểu khuyến học, Đại hội Gia đình hiếu học, dòng họ khuyến học, Cuộc thi Nhân tài Đất Việt… nhưng Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã luôn gửi thư  và lẵng hoa tới chúc mừng và căn dặn: “Bác Hồ là người tiêu biểu nhất cho truyền thống hiếu học của dân tộc. Người luôn quan tâm đến giáo dục, đến khuyến học, khuyến tài, đến việc tạo cơ hội và điều kiện cho mọi người dân đều được học, học thường xuyên, học suốt đời. Người mong muốn “dân tộc ta trở thành một dân tộc thông thái”. Tư tưởng của Bác về học tập, học tập suốt đời phải là sợi chỉ đỏ xuyên suốt mọi hoạt động khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập ở nước ta”.

Tâm huyết với vấn đề Học tập suốt đời, Xây dựng Xã hội học tập ở nước ta, Đại tướng đã nhấn mạnh trong thư gửi tới Đại hội đại biểu khuyến học toàn quốc lần thứ III: “Nhân dân ta đang ra sức đẩy nhanh tiến trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước. Nhiều lĩnh vực sản xuất sử dụng công nghệ cao theo hướng phát triển kinh tế tri thức. Nước ta hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng sâu. Tình hình đó đòi hỏi từng người dân, từng cán bộ, từng Đảng viên không những phải học tập thường xuyên, học tập suốt đời, mà còn phải gắn học với hành, và hành phải đảm bảo chất lượng tốt, năng suất cao. Làm được như vậy là chúng ta nghiêm túc học tập và làm theo tư tưởng của Bác, làm theo tấm gương đạo đức của Bác Hồ”.

 

Chủ tịch Nguyễn Mạnh Cầm chúc mừng sinh nhật Đại tướng năm 2007

Đại tướng Võ Nguyên Giáp bày tỏ vui mừng về việc sau một số năm nhân dân ta hưởng ứng chủ trương khuyến học, khuyến tài, nhà nước ta đã có quyết định lấy ngày 2/10 là Ngày Khuyến học Việt Nam và Hội ta đã từng bước đưa Tháng 9 khuyến học thành một sinh hoạt toàn dân. Đại tướng tin rằng, Hội Khuyến học sẽ động viên được ngày càng đông đảo các tổ chức xã hội, các tầng lớp nhân dân, nối tiếp xứng đáng sự nghiệp khuyến học, khuyến tài, đẩy mạnh xây dựng xã hội học tập từ cơ sở, hướng tới mục tiêu xây dựng cả nước trở thành một xã hội học tập.

Với cuộc thi “Nhân tài Đất Việt” do Hội Khuyến học Việt Nam khởi xướng, mỗi năm diễn ra Lễ trao giải, Đại tướng đều gửi thư chúc mừng các nhà khoa học và các thí sinh được nhận giải thưởng. Đại tướng mong rằng, các sản phẩm và các công trình nghiên cứu được trao giải sẽ được tiếp tục hoàn thiện và được ứng dụng rộng rãi trong đời sống, đem lại hiệu quả kinh tế và xã hội thiết thực.

Mỗi dịp “Nhà giáo Việt Nam”, Đại tướng luôn chúc Hội Khuyến học Việt Nam, chúc các thầy giáo và cô giáo, với tâm huyết và trí tuệ của mình, sẽ đóng góp xứng đáng vào công cuộc đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục nước nhà, để cho nền giáo dục Việt Nam thực sự là cội nguồn của nguyên khí quốc gia, đảm bảo cho mọi nhân cách và tài năng đất Việt được vun đắp và phát huy vì sự trường tồn, sự phát triển tiến bộ và bền vững của đất nước trong thời đại toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế.

Tấm gương tận tụy hy sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc của Đại tướng Võ Nguyên Giáp là điều mà mỗi trí thức, mỗi người dân Việt Nam đều ghi nhận. Một trong những câu nói nổi tiếng của bác Giáp được trí thức ghi nhớ là "Tôi sống ngày nào cũng là vì đất nước ngày đó." (dantri.com.vn, 5/7/2009). Trong Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử nhằm thống nhất giang sơn, không ai quên được mệnh lệnh kiên cường của Đại tướng Võ Nguyên Giáp: "Thần tốc, thần tốc hơn nữa, táo bạo, táo bạo hơn nữa, xốc tới quyết chiến quyết thắng giải phóng miền Nam thống nhất đất nước".

Từ khi thành lập đến nay, Hội Khuyến học Việt Nam đã qua 4 kỳ Đại hội. Đại hội lần thứ nhất ngày 2/10/1996 là Đại hội thành lập Hội. Giáo sư, Nhà giáo nhân dân Nguyễn Lân được bầu làm Chủ tịch Hội. Đại hội suy tôn Đại tướng Võ Nguyên Giáp làm Chủ tịch danh dự của Hội.  Đại hội lần thứ II vào 16/6/1999. Đại hội bầu đồng chí Vũ Oanh, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị BCH Trung ương Đảng làm Chủ tịch. Đại hội tiếp tục suy tôn Đại tướng Võ Nguyên Giáp làm Chủ tịch danh dự.  Đại hội lần thứ III vào ngày 5/12/2005, Đại hội bầu đồng chí Nguyễn Mạnh Cầm, nguyên Ủy viên Bộ Chính trị, Phó Thủ tướng Chính phủ làm Chủ tịch Hội. Đại hội tiếp tục suy tôn Đại tướng Võ Nguyên Giáp làm Chủ tịch danh dự. Đại hội lần thứ IV vào 28/9/2010. Đồng chí Nguyễn Mạnh Cầm tái cử giữ chức Chủ tịch Hội. Đại hội suy tôn Đại tướng Võ Nguyên Giáp tiếp tục là Chủ tịch danh dự của Hội Khuyến học Việt Nam.

Cư dân mạng nghẹn ngào vĩnh biệt Đại tướng Võ Nguyên Giáp

Ngay khi biết tin Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã từ trần, cộng đồng Facebook ngập tràn những chia sẻ buồn đau, thương tiếc vô hạn. Nhiều bạn trẻ còn thay hình ảnh đại diện bằng tấm hình của nhà quân sự vĩ đại này.

Vào lúc 18 giờ 8 phút chiều qua (4/10), đại tướng Võ Nguyên Giáp đã từ trần ở tuổi 103. Mặc dù biết Đại tướng ở tuổi xế chiều nhưng sự ra đi này vẫn khiến nhiều bạn không khỏi cảm thấy hụt hẫng, ngỡ ngàng.

Chỉ vài phút sau khi các phương tiện truyền thông có thông báo chính thức, trên Facebook đã xuất hiện vô vàn những dòng chia sẻ bày tỏ niềm xót thương tới Đại tướng.

 

 

Một bạn có nickname Kitziie Pham chia sẻ: “Các trang mạng xã hội giờ này đã ngập những dòng chia sẻ đầy thương tiếc và đau xót trước sự ra đi của Đại tướng Võ Nguyên Giáp.

Mình cũng cảm thấy rất đau buồn vì dân tộc Việt Nam lại mất đi một vị anh hùng vĩ đại nữa - người mà từ khi mình còn rất nhỏ, chưa biết chuyện gì đã được ông nội kể chuyện Tướng Giáp cho nghe.

Cháu hi vọng và cũng tin chắc rằng Đại tướng Võ Nguyên Giáp có thể yên nghỉ ở cõi vĩnh hằng. Người dân Việt Nam không bao giờ quên ơn Người …”

Bên cạnh đó, bạn tên Phương Nghi cũng bày tỏ: “Nghe tin Đại tướng mất mà đến bây giờ còn bàng hoàng… Người tuôn nước mắt. Trời tuôn mưa …”

 

 

Hay nickname Duy Hoàng viết: “Đọc từng dòng tin tức, xem từng bức ảnh trên các báo... mắt cay xè. Lục lọi trên mạng, tìm mãi được hai các khúc hiếm hoi về vị đại tướng tài ba.

Người luôn xứng danh: "Vị tướng hùng thế kỷ", đời luôn khắc ghi VÕ NGUYÊN GIÁP... Người liền tên Chiến thắng Điện Biên, và dệt nên Mùa xuân đại thắng. Người dầy công thống nhất non sông...”.

Tâm sự chất chứa bao niềm thương cùng với Mệnh lệnh nổi tiếng của Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong Chiến dịch Hồ Chí Minh năm 1975 đã được một bạn tên Lê Minh Sơn thể hiện lại một cách bi tráng:

Nhiều bạn còn truyền nhau những câu thơ xúc động thể hiện tình cảm của mình với vị anh hùng vĩ đại của dân tộc:

                 

 

Có những cư dân mạng còn thay đổi hình ảnh đại diện, ảnh bìa Facebook bằng các bức hình của đại tướng như một cách để tưởng nhớ, tri ân và bày tỏ tình cảm của mình.

Thậm chí, một số fanpage đã được lập nên và đăng những hình ảnh, bài báo, câu chuyện về cuộc đời, nhân cách cao cả của Đại tướng.

Hay những bình luận (comment) chất chứa đầy những giọt nước mắt nghẹn ngào cũng được được nhiều bạn bộc bạch chân thành: “Tin đột ngột quá! Thật đau buồn. Hình ảnh của Bác luôn sống mãi trong trái tim người Việt Nam” (Nhung Thai Phuong), “Con đã khóc khi đọc tin này, ngàn thu yên giấc nhé Bác ơi!” (Thỏ Ngọc),…

 

 

 

Những chia sẻ bày tỏ cảm xúc đau xót, bàng hoàng khi biết tin Đại tướng đã ra đi

 

Những bình luận đầy nghẹn ngào của bạn trẻ

Những bài thơ về Đại tướng được đăng tải, lan truyền trên mạng xã hội

Nhiều cư dân mạng đã đổi hình đại diện để tưởng nhớ Đại tướng.

Hình ảnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp qua báo chí nước ngoài

Những hình ảnh của phóng viên báo chí nước ngoài về Đại tướng Võ Nguyên Giáp, người được thế giới đánh giá là vị tướng văn võ song toàn, là "Napoleon đỏ", như cách đánh giá của các sử gia phương Tây.

Ngày 22/12/1944 Đại tướng Võ Nguyên Giáp đọc sắc lệnh đầu tiên cho đội Việt Nam Tuyên truyền Giải phóng quân tại Cao Bằng (Ảnh AP)

Bức ảnh của AFP/Getty Image chụp Chủ tịch Hồ Chí Minh (thứ hai từ phải sang) và Tướng Võ Nguyên Giáp (thứ ba từ phải sang) xem xét một chiến dịch năm 1950.

 

Chủ tịch Hồ Chí Minh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp năm 1950 (Ảnh AP).

 

Tướng Giáp (trái) và Phó Thủ tướng Phạm Văn Đồng tham dự buổi lễ ngày 15/1/1955 (Ảnh AFP).

 

Chủ tịch Hồ Chí Minh và Tướng Giáp thăm một đơn vị năm 1957 (Ảnh AP)

 

Một bức ảnh chụp năm 1972 (Ảnh AFP)

Tướng Giáp ngồi trên một căn hầm ở Điện Biên Phủ ngày 4/5/1984, nơi 30 năm trước ông đã làm nên lịch sử khi chỉ huy trận thắng lẫy lừng trước thực dân Pháp.

 

Tướng Giáp thăm Điện Biên Phủ năm 1994, nhân kỷ niệm 40 năm trận chiến lẫy lừng (Ảnh Catherine Karnow/Corbis)

 

Tướng Giáp trong một bức ảnh năm 1996.

Tướng Giáp và cựu Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Robert S. McNamara ngày 23/6/1997 (Ảnh AP)

 

Đại tướng Võ Nguyên Giáp tiếp Chủ tịch Cuba Fidel Castro tại nhà riêng ngày 22/2/2003 (Ảnh AP)

 

Tướng Giáp nói chuyện với các phóng viên tại một cuộc họp báo ở Hà Nội vào ngày 30/4/2004. (Ảnh AP)

 

Đại tướng tiếp Tổng thống Venezuela Hugo Chavez tại nhà riêng này 1/8/2006.

 

Khi đó, ông Chavez đã tặng Đại tướng một thanh gươm giống với thanh gươm của người anh hùng Venezuela Simon Bolívar.

Tướng Giáp năm 1989 (Ảnh AFP)

Tướng Giáp trong ngày sinh nhật lần thứ 97, 25/8/2008 tại nhà riêng ở Hà Nội. (Ảnh AP)

Chuyện Đại tướng Võ Nguyên Giáp và nhạc sĩ Văn Cao

Hai con người, hai tính cách, hai tài năng luôn dành cho nhau sự trân trọng và quan tâm đặc biệt.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp lãnh đạo Quân đội Nhân dân Việt Nam đánh bại liên tiếp thực dân Pháp, phát xít Nhật và Đế quốc Mỹ. Còn nhạc sĩ Văn Cao là tác giả của Tiến Quân Ca, bài Quốc ca đã vang lên trong ngày Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Tuyên ngôn Độc Lập, khai sinh ra nước Việt Nam Dân Chủ Cộng Hòa.

Hai con người, hai tính cách, hai tài năng của dân tộc luôn dành cho nhau sự trân trọng và quan tâm đặc biệt.

1. Là một người bạn của nhạc sĩ Văn Cao, nhiếp ảnh gia Quang Phùng luôn theo sát và ghi lại những hình ảnh về nhạc sĩ tài ba này. Dù đã ngoài bát thập, trải bao bể dâu cuộc đời, nhiếp ảnh gia Quang Phùng vẫn nhớ như in ngày 7/12/1989.

Nhiếp ảnh gia Quang Phùng nói: "Khi ấy, một đại sứ nước ngoài đã tổ chức lễ tôn vinh nhạc sĩ Văn Cao - người sáng tác Quốc ca cuối cùng còn sống trên thế giới tại Nhà Hát Lớn Hà Nội. Buổi lễ diễn ra rất trang trọng. Hôm ấy, nhạc sĩ Văn Cao rất vui và có uống rượu. Do buổi lễ của Đại sứ nước ngoài tổ chức nên mọi người rất lo cho phần trò chuyện của nhạc sĩ Văn Cao. Vừa lúc đó, Đại Tướng Võ Nguyên Giáp xuất hiện, bắt tay và nói chuyện với nhạc sĩ Văn Cao để nhạc sĩ bình tâm. Và tôi chụp được tấm ảnh lịch sử trong khoảnh khắc đó” - Ông Quang Phùng nói.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp và nhạc sĩ Văn Cao tại Nhà hát lớn Hà Nội ngày 7/12/1989. Ảnh: Quang Phùng

Còn “người ghi chân dung nghệ sĩ bằng ảnh” Nguyễn Đình Toán lại có một kỷ niệm khác. Ông kể: “Hôm đó là mồng 5 Tết Nhâm Thân (1992). Tôi có nhận được bức thư tay của nhạc sĩ Văn Cao nhờ tôi đến chụp ảnh cho ông trong ngày Đại tướng Võ Nguyên Giáp tới thăm”.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp cùng nhạc sĩ Văn Cao tại nhà nhạc sĩ Văn Cao mồng 5 Tết Nhâm Thân (1992)- Ảnh: Nguyễn Đình Toán

“Bình thường, nhạc sĩ Văn Cao không thích chụp ảnh. Nhưng hôm Đại tướng Võ Nguyên Giáp tới thăm, nhạc sĩ vui vẻ lắm. Và đó cũng là một trong số ít lần nhạc sĩ Văn Cao viết thư nhờ bạn bè chụp ảnh” - Nhiếp ảnh gia Nguyễn Đình Toán chia sẻ.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp qua hồi ức của nữ nhà báo Mỹ

Năm 1994, nữ nhà báo Mỹ Catherine Karnow, có cha là một nhà báo nổi tiếng từng phỏng vấn Đại Tướng Võ Nguyên Giáp, được đích thân Đại tướng mời tháp tùng tới Điện Biên Phủ. Nhờ đó mà cô hiểu hơn về vị Đại tướng người Pháp ví là “núi lửa phủ tuyết”.

  Catherine Karnow đã có bài viết về Đại tướng Võ Nguyên Giáp đăng tải trên tờ Huffington Post, Mỹ, vào tháng 12 năm ngoái. Dân trí xin được trích đăng:

Đại tướng Võ Nguyên Giáp và Catherine Karnow năm 1994.

Ngày 25/8/2012 là ngày sinh nhật 101 của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, có lẽ là vị tướng còn sống vĩ đại nhất ngày nay. Vào thời điểm này, Đại tướng nằm viện đã được gần 2 năm. Đại tướng là “khối óc” của trận đánh Điện Biên Phủ nổi tiếng, trận đánh giúp giành độc lập cho Việt Nam từ người Pháp, vào tháng 5/1954. Ông cũng đóng góp lớn cho chiến thắng của Việt Nam trước quân Mỹ vào tháng 4/1975. Người Pháp gọi ông là “núi lửa phủ tuyết” vì mái tóc bạc trắng và sự mạnh mẽ, quyết đoán của ông.

Năm 1994, tôi được Đại tướng Giáp mời, với tư cách là nhà báo phương Tây duy nhất tháp tùng riêng ông tới Điện Biên Phủ. Tôi đã ở nhà ông vài ngày trước đó, chụp ảnh ông và ăn tối cùng gia đình ông, khi ông ghé về phía tôi, nói nhỏ lời mời vào tai tôi, nói tôi không được nói cho ai biết.

Các nhà báo và phóng viên ảnh đã tới Hà Nội vài ngày trước, băn khoăn không biết Tướng Giáp có tới thăm Điện Biên Phủ trong lễ kỷ niệm 40 chiến thắng hay không. Và giờ đây ông đang mời tôi đi riêng cùng ông, ngay tuần trước khi ngày kỷ niệm chính thức, 7/5.

 

 

Bức ảnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp do Catherine Karnow chụp.

 

Nhưng hãy để tôi giải thích làm sao tôi lại có mối quan hệ đặc biệt với nhân vật lịch sử này. Cha tôi, Stanley Karnow, nhà báo có tiếng và nhà sử học về Chiến tranh Việt Nam, đã phỏng vấn Đại tướng cho tờ New York Times vào năm 1990. Vài tháng sau, tôi tới Việt Nam, gặp Đại tướng, chụp ảnh ông và gia đình ông. Và từ đó, mối quan hệ được hình thành.

Rồi đến ngày 1/5/1994. Tôi vô cùng háo hức và hồi hộp khi chúng tôi bay từ Hà Nội tới Điện Biên. Đại tướng sẽ không chỉ thăm chiến trường xưa và một nghĩa trang chiến tranh, ông sẽ lần đầu tiên trong 40 năm trở lại Mường Phăng, trại bí mật trong rừng, nơi ông đã ở trong những tháng cuối cùng trước trận chiến Điện Biên Phủ và từ đó ông đã vạch ra chiến lược Điện Biên Phủ nổi tiếng.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp sẽ đến Điện Biên Phủ bằng trực thăng, còn tôi đi bằng xe jeep, trên chặng đường quanh co, gập ghềnh kéo dài 6 tiếng đồng hồ.

 

 

Bức ảnh Catherine Karnow chụp người dân tộc Thái Đen ở Điện Biên Phủ.

 

Có hàng trăm người đã tới trận địa xưa để đợi Tướng Giáp đến. Do ước tính Đại tướng Võ Nguyên Giáp có thể đến bất kỳ lúc nào, tôi chuẩn bị sẵn phim cho máy ảnh và đứng ở vị trí đẹp để chụp. Nhiều phút trôi qua. Rồi một giờ và một giờ nữa. Trời nóng và mặt trời chói chang. Nếu tôi vào tán cây để tránh nắng, tôi có thể bỏ lỡ mất khoảnh khắc Tướng Giáp tới. Thật ngốc, tôi đã không mang đủ phim để có thể chụp người dân địa phương. Người dân nơi đây thật tuyệt vời. Nhiều người là người Thái Đen, người dân tộc sống ở vùng cao. Có cả những em nhỏ được mặc như những chiến sỹ nhỏ, với khăn quàng đỏ, vẫy cờ hoa.

 

 

Trực thăng chở Đại tướng Võ Nguyên Giáp hạ cánh.

 

Cuối cùng, có tiếng động trên bầu trời và chúng tôi thấy một con chim lớn đang tiến về phía chúng tôi. Mọi người chạy tới chỗ chiếc trực thăng hạ cánh và Đại tướng Võ Nguyên Giáp bước xuống, vẫy tay chào mọi người. Chúng tôi bắt đầu đoạn đường dài lên núi để tới trại bí mật trong rừng. Chúng tôi bước trên những tấm gỗ nhỏ bắc qua suối, bước qua những cây gỗ bị đổ. Với một người 83 tuổi, Tướng Giáp rất nhanh nhẹn. Khi chúng tôi tiến tới địa điểm Tướng Giáp đã từng sống trong nhiều tháng để lên kế hoạch cho trận chiến cuối cùng, người dân làng đã đón chào ông trong niềm hân hoan và kính trọng lớn. Ông đã không gặp một số người 40 năm qua.

 

 

Người dân làng ở Mường Phăng chào đón Đại tướng Võ Nguyên Giáp với niềm vui và kính trọng lớn.

 

Rồi chúng tôi ở trong căn lều bé xíu, đúng nơi Đại tướng đã vạch ra chiến lược của trận Điện Biên Phủ. Trên tường là một bản sao của chính tấm bản đồ Đại tướng và các đồng chí của mình đã dùng 40 năm về trước. Tướng Giáp nhớ lại kỷ niệm của những ngày đã ở trong lều: “Điều đáng tiếc duy nhất của tôi là những đồng chí đã cùng với tôi ngày đó giờ không còn với chúng ta nữa và không thể ở đây hôm nay”.

 

 

Đại tướng Võ Nguyên Giáp nhớ lại kỷ niệm xưa trong căn lều nhỏ.

 

Đối với tôi, ở trong căn lều bé xíu ở giữa rừng miền bắc Việt Nam, là thời khắc quan trọng trong đời, khi được chứng kiến một huyền thoại sống nhớ lại những giây phút cá nhân góp phần tạo nên lịch sử. 

Truyền thông quốc tế nghiêng mình trước cố Đại tướng Võ Nguyên Giáp

 Sự ra đi của Đại tướng Võ Nguyên Giáp ở tuổi 103 vào hôm 4/10 đã được các hãng truyền thông lớn trên thế giới như AP, BBC, AFP, Washington Post, Guardian... đăng tải.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp. (Ảnh AP)

Đưa tin về sự ra đi của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, hãng tin BBC của Anh cho hay ông từng là kiến trúc sư cho các chiến thắng trước thực dân Pháp và đế quốc Mỹ.
Chiến thắng của ông trước quân Pháp tại Điện Biên Phủ vào năm 1954 đã chấm dứt hoàn toàn sự thống trị của thực dân Pháp trong khu vực.
Sau chiến tranh chống Pháp, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã giám sát chiến dịch tấn công Tết Mậu Thân năm 1968, vốn được xem là một trong những nhân tố khiến quân Mỹ phải rút lui khỏi Việt Nam, BBC viết.
Tướng Giáp sinh ra trong một gia đình nông dân ở tỉnh Quảng Bình. Ông tham gia hoạt động cách mạng từ năm mới 14 tuổi.
Sau chiến tranh, Tướng Giáp giữ chức bộ trưởng quốc phòng và phó thủ tướng vào năm 1976. Tướng Giáp cũng xuất bản một loạt tác phẩm về chiến lược quân sự.
Hãng tin Mỹ AP gọi Đại tướng Võ Nguyên Giáp là vị tướng huyền thoại của Việt Nam, một người tài giỏi và không ngừng nỗ lực tự học.
AP cho biết, Tướng Giáp là một anh hùng dân tộc, với di sản chỉ đứng thứ 2 sau Chủ tịch Hồ Chí Minh, người đã đưa Việt Nam đi đến độc lập.
Sau này, Tướng Giáp đã ủng hộ việc xây dựng mối quan hệ giữa Việt Nam và Mỹ, vốn bình thường hóa quan hệ vào năm 1995 và trở thành các đối tác thương mại thân thiết.
"Chúng ta có thể để gác lại quá khứ. Nhưng chúng ta không thể hoàn toàn quên được nó", Tướng Giáp từng nói hồi năm 2000.
Hãng tin AFP của Pháp cho hay, Tướng Giáp được xem là một trong những nhà chiến lược quân sự vĩ đại nhất trong lịch sử và là kiến trúc sư cho các chiến thắng lẫy lừng chống lại Pháp và Mỹ.
AFP đã dẫn lại lời của cựu Tổng thống Nam Phi hồi năm 2007 rằng: "Khi chúng tôi trưởng thành trong cuộc đấu tranh của chính mình, Tướng Giáp là một trong 4 anh hùng dân tộc của chúng tôi".
Tờ Washington Post của Mỹ có bài viết về sự ra đi của Đại tướng Võ Nguyên Giáp tựa đề "Võ Nguyên Giáp, vị tướng nổi tiếng của Việt Nam, mất tại Hà Nội".
Cùng với Chủ tịch Hồ Chí Minh, người qua đời năm 1969, và cựu Thủ tướng Phạm Văn Đồng, người mất năm 2000, Tướng Giáp được người Việt Nam tôn kính như một trong những người sáng lập ra đất nước, Washington Post viết.
Còn đối với các học giả quân sự khắp thế giới, ông là một trong những nhà chiến lược quân sự hàng đầu của thế kỷ 20.
Tờ Guardian của Anh đưa tin, vị Tướng huyền thoại Võ Nguyên Giáp qua đời tại một bệnh viện quân đội ở Hà Nội.

Tướng Giáp được xem là một trong những thiên tài quân sự vĩ đại của thời kỳ hậu Thế chiến II. Ông là một vị anh hùng dân tộc, với tiếng tăm chỉ đứng thứ 2 sau Chủ tịch Hồ Chí Minh, Guardian bình luận.

 

Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã qua đời tại Bệnh viện Quân y 108, nơi ông được chăm sóc trong thời gian qua. Một vị thư ký của Đại tướng Võ Nguyên Giáp xác nhận ông đã trút hơi thở cuối cùng vào lúc 18 giờ 8 phút chiều 4/10.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp trong ký ức tướng lĩnh Việt Nam

Trong ký ức của các vị tướng, hình ảnh Tướng Giáp luôn hiện lên là một vị tướng đức độ, tài ba với những chiến công “truyền quốc sử”. Chính vì thế, sự ra đi của Đại tướng để lại rất nhiều hụt hẫng, đau thương...

Cây đại thụ nằm xuống - Nỗi đau của toàn dân tộc...
Chúng tôi gọi điện thoại tới gia đình Thiếu tướng Huỳnh Đắc Hương - Phó Chính ủy quân khu Tây Bắc, Cục Trưởng Tổng cục Chính trị - khi kim đồng hồ đã nhích gần về mốc 23 giờ đêm. Người nghe điện thoại là Thiếu tướng Huỳnh Đắc Hương. Đầu dây điện thoại im lặng trong ít giây khi phóng viên báo tin buồn về Đại tướng. Và điều ít ai ngờ, vị tướng từng bôn ba khắp các chiến trường Nam, Bắc, Thượng Lào đã không kìm nén được xúc động, nghẹn ngào trong nước mắt: “Anh Cả ra đi thật sao.... Trời ơi! Người anh Cả của lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam! Chúng tôi mất anh thật sao!”.

Phải mất nhiều phút trấn tĩnh, Thiếu tướng Huỳnh Đắc Hương mới lấy lại được bình tĩnh, giọng nghẹn ngào: “Đây là một mất mát lớn của toàn dân tộc Việt Nam. Đối với chúng tôi, anh Văn (tên thường gọi của Đại tướng Võ Nguyên Giáp – PV) không chỉ là một người thầy tài ba về nghệ thuật quân sự mà ngoài đời còn là một người anh đức độ, quý hóa. Có thể nói cả cuộc đời, người anh Cả của lực lượng vũ trang nhân dân Việt Nam đã cống hiến và theo đuổi không mệt mỏi lý tưởng của Đảng, hạnh phúc của nhân dân. Một vị tướng quá kiệt suất và vĩ đại. Anh là Tư lệnh của các Tư lệnh, Chính ủy của các Chính ủy đúng như lời anh Trà (Thượng tướng Trần Văn Trà - PV) đã nói...”.

Từng mảng hồi ức về thời binh lửa với Đại tướng trở về, đan xen trong ký ức của Thiếu tướng Huỳnh Đắc Hương. “Đại tướng Giáp là một vị tướng giản dị và yêu thương đồng chí, nhân dân. Nếu nói về những kỷ niệm của tôi với Đại tướng Võ Nguyên Giáp thì không thể kể được hết. Vì với tôi, mỗi lần được gặp gỡ, tiếp xúc Đại tướng tôi đều cảm thấy xúc động. Đại tướng là “cây đại thụ” nhưng không phải là cây đại thụ bình thường mà là cây đại thụ “nhân văn”.

Tướng Hương bùi ngùi tâm sự, hiếm có vị tướng nào lại tận tâm, tận lực với anh em, cán bộ cấp dưới như tướng Giáp. Trong mỗi trận đánh, Đại tướng luôn tính toán chi ly, cẩn thận nhất có thể. Chỉ khi nào nắm chắc địa hình, tìm được cách rút lui sau trận đánh nghĩa là đảm bảo được an toàn tính mạng cho người lính ở mức cao nhất ông mới ra lệnh tấn công. Thế nhưng, chiến tranh thì luôn có quy luật nghiệt ngã, nhiều khi nằm ngoài sự tính toán, cho dù đó là phép tính của một thiên tài. Có trận thắng vang dội nhưng mất nhiều lính quá, người ta vỗ tay rầm trời còn Đại tướng thì lặng lẽ khóc ở sở chỉ huy. Nhiều khi úp mặt xuống phên tre mà khóc. Nước mắt đầm đìa cả gối mây. Những điều ấy có lẽ ít ai biết được...”.

“Tôi quá đau đớn”

Thượng tướng Nguyễn Văn Rinh – Nguyên Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam - người may mắn từng được làm việc chung với Đại tướng Võ Nguyên Giáp, vẫn không muốn tin sự ra đi của Đại tướng là sự thật. Chia sẻ về sự mất mát to lớn này, tướng Ring nghẹn ngào không nói lên lời: “Tôi rất xúc động và không biết nói gì lúc này. Đây là một mất mát lớn lao không gì có thể bù đắp nổi. Đối với riêng tôi, Đại tướng Võ Nguyên Giáp luôn là một biểu tượng vĩ đại về tài thao lược, một vị tướng tài ba kiệt xuất trên chiến trường. Kể cả mãi đến những năm gần đây khi sức khỏe kém phải nằm điều trị tại bệnh viện, Tướng Giáp vẫn là một cây cổ thụ, một chỗ dựa tinh thần, biểu tượng sức mạnh, ý chí của toàn dân tộc Việt Nam... Không chỉ riêng chúng ta mà cả thế giới cũng phải nghiêng mình kính nể trước tài đức của vị tướng tài ba. Tôi quá đau đớn!”.

Trong rất nhiều ấn tượng về người anh Cả của mình, tướng Ring xúc động cho biết, Đại tướng Võ Nguyên Giáp luôn là một tấm gương lớn về sự hi sinh, xả thân cho vận mệnh quốc gia, dân tộc: “Tôi học được rất nhiều từ Đại Tướng. Tôi học đạo đức của Đại tướng để tự rèn luyện mình. Đại tướng thường hay nói với chúng tôi những lời dạy của Bác Hồ và chúng tôi rèn luyện theo tinh thần đó. Là người tri thức, Đại tướng hiểu rộng nhưng không bao giờ thỏa mãn mà luôn tích cực học hỏi, nghiên cứu... Quan điểm của Đại tướng là trong mỗi trận đánh phải làm sao hạn chế được xương máu của chiến sĩ phải đổ trên chiến trường. Đối với nhân dân, đồng bào tướng Giáp cũng luôn dành những sự yêu thương, quan tâm đặc biệt”.

Tướng Ring cũng chia sẻ, sau khi hòa bình được lập lại, đất nước thống nhất một dải nhưng hàng ngày vẫn có rất nhiều đồng bào từ các vùng cao, nhất là các chiến khu cũ như Cao Bằng, Bắc Cạn, Thái Nguyên về thăm Đại tướng, mang theo cơm lam, con gà, rồi những cựu binh, thanh niên xung phong đến thăm ông, nhiều cuộc gặp gỡ cả hai bên chỉ có thể nghẹn ngào, xúc động ôm lấy nhau mà không nói thành lời. Chỉ bấy nhiêu thôi cũng đủ thấy, tình cảm mà đồng bào dành cho Đại tướng lớn đến nhường nào.

Bản thân Đại tướng Võ Nguyên Giáp cũng là người sống rất tình cảm, ân tình, có lần chia sẻ về ước mong, nguyện vọng của mình, Đại tướng buồn rầu cho biết: “Nếu có sức lực và điều kiện, ông muốn được trở lại những chiến trường xưa, thăm lại những người dân nghèo đã từng san sẻ với ông nửa củ sắn lùi, đắp chung với ông một cái chăn rách...”. Nhiều cán bộ có mặt ở đó đã không giấu được những giọt nước mắt vì xúc động.

Chân dung một vị tướng huyền thoại

Là tác giả của cuốn sách “Đại tướng Võ Nguyên Giáp thời trẻ” lại từng có nhiều thời gian làm việc dưới quyền với Đại tướng nên Trung tướng Phạm Hồng Cư - nguyên Phó Chủ nhiệm Tổng cục Chính trị có rất nhiều kỷ niệm: “Khi viết sách, tôi có một số lần tiếp xúc trực tiếp với Đại tướng. Ở độ tuổi gần 90 khi ấy, trong trí nhớ của Đại tướng vẫn còn lưu giữ rất nhiều mảnh ký ức liên quan tới tuổi trẻ của mình. Rất nhiều câu chuyện sẽ chẳng ai biết nếu ông không kể lại. Chẳng hạn, đó là việc ông học rất giỏi thậm chí là đỗ đầu kì thi tốt nghiệp bậc sơ học (certificat d’étudé primaires) ở tỉnh Quảng Bình. Nhưng sau đó, năm 13 tuổi, khi lên bậc trung học, ông lại thi trượt kì thi vào Trường Quốc học Huế. Vậy là ông phải khăn gói lên Huế ôn thi một năm trước khi đỗ loại khá ở kì thi năm 1924. Cần nhớ rằng giáo dục thời Pháp khi đó rất khắt khe, Trường Quốc học Huế chỉ tuyển có 90 học sinh cho 12 tỉnh miền Trung. Khi tôi hỏi vì sao trượt, Đại tướng lắc đầu cười bảo không biết. Tôi nghĩ vui trong bụng rằng đó là bài học duy nhất trong đời của Đại tướng về tính chủ quan, điều sẽ không bao giờ lặp lại khi trở thành một vị tướng trận mạc sau này...”.
Chiến thắng Điện Biên Phủ lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu đã khiến cho Tướng Giáp trở thành một huyền thoại sống giữa đời thường. Nói về tài chỉ huy, thao lược quân sự của tướng Giáp, Trung tướng Phạm Hồng Cư xúc động cho biết: “Tôi thấy một điều không bao giờ cũ, đó là quyệt định của Đại tướng thay đổi từ “đánh nhanh thắng nhanh” sang “Đánh chắc, tiến chắc”. Đây là một quyết định dũng cảm và sáng suốt. Đại tướng gần như đã đi ngược lại quan điểm của cố vấn nước bạn và Đảng ủy lúc đó. Quyết định này là yếu tố mấu chốt làm nên chiến thắng lịch sử Điện Biên Phủ. Ông dám nghĩ, dám quyết định và dám chịu trách nhiệm”.

Cuộc đời của Đại tướng từ tác phong trong cuộc sống đời thường, đến những tình nghĩa thủy chung với anh em, đồng đội, tinh thần cần, kiệm, liêm chính, chí công vô tư của ông trong việc giải quyết các công việc sống còn của dân tộc... đã tạo nên một huyền thoại bền vững và sống mãi với thời gian và hậu thế.

Nghẹn tiếng khóc tiếc thương nơi quê hương tướng Giáp

Đại tướng đã vĩnh viễn ra đi về với cõi vĩnh hằng, để lại trong lòng mỗi người dân Quảng Bình và đất nước Việt Nam niềm tiếc thương vô hạn. Đại tướng đã không còn nữa nhưng những kỷ niệm về ông luôn in đậm trong trái tim của mỗi người.

Ngay từ sáng sớm, người dân Lệ Thủy đã tập trung rất đông tại ngôi nhà tuổi ấu thơ của Đại tướng Võ Nguyên Giáp ở làng An Xá, xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy để thắp hương, chia buồn. Từ lúc nhận tin bác mất, người dân Quảng Bình ai cũng rơi nước mắt khóc thương vị tướng tài, lỗi lạc của cả dân tộc, một người con ưu tú của quê hương Quảng Bình.

Bà Võ Thị Lài (cháu gọi Đại tướng bằng bác) xúc động kể: "Sáng nay nhận được điện thoại báo tin từ Hà Nội mà tui không tin đó là sự thật. Trong đầu tôi cứ miên man nghĩ về từng kỷ niệm trong những lần Đại tướng về thăm quê". Nuốt dòng nước mắt nghẹn ngào, bà Lài thuật lại, lần nào về thăm quê, sau khi thắp hương lên bàn thờ gia tiên xong Đại tướng cũng ra mộ viếng các cụ thân sinh, rồi vào nghĩa trang thắp hương lên mộ anh trai. Tiếp theo đó, Đại tướng đi thăm bà con lối xóm, đi đâu cũng dặn dò mọi người phải chăm chỉ làm ăn. Bác yêu cầu người dân An Xá cần giữ gìn nghề làm chiếu cói, phát triển chăn nuôi để ổn định cuộc sống.

Bà Võ Thị Lài (cháu gọi Đại tướng bằng bác) ôm tượng của Đại tướng khóc nức nở.

Vượt gần 50 cây số từ TP Đồng Hới vào huyện Lệ Thủy, ông Nguyễn Thanh Hoanh, nguyên là trợ lý tham mưu công binh, Binh trạm 14, đường 20 - Quyết Thắng (thuộc Binh đoàn Trường Sơn) không ngớt khóc thương. Ông Hoanh cho biết vừa nhận tin buổi sáng và tức tốc vào Lệ Thủy. Ông Hoanh chưa bao giờ quên được kỷ niệm Đại tướng về thăm đơn vị Bộ đội Trường Sơn vào năm 1973. Trong lần vào thăm ấy, Đại tướng động viên cán bộ, chiến sĩ trong toàn đơn vị nêu cao quyết tâm đánh giặc. Kể đến đây, ông Hoanh lại không ngăn được nước mắt.

Ông Nguyễn Thanh Hoanh, nguyên là trợ lý tham mưu công binh, Binh trạm 14, đường 20 - Quyết Thắng (thuộc Binh đoàn Trường Sơn) khóc nghẹn khi nghe tin Đại tướng về cõi vĩnh hằng.

Ông Bùi Hữu Liên (74 tuổi) nghẹn ngào: "Đại tướng là một con người rất đỗi bình dị. Lần nào về thăm quê bác cũng ân cần hỏi thăm bà con lối xóm về tình hình sức khỏe, công việc làm ăn. Bác mong muốn mọi người hãy phát huy truyền thống tốt đẹp của quê hương Lệ Thủy anh hùng".

Nhiều bà con khóc thương khi xem lại những bức ảnh tư liệu của Đại tướng

 

Ngôi nhà tuổi thơ của Đại tướng.

Nghe tin Đại tướng từ trần, các em nhỏ cũng đến quét dọn, chăm nom khu vực xung quanh nhà Đại tướng.

Vô cùng thương tiếc người con ưu tú của quê hương Quảng Bình!

Khi cả nước đang hướng về miền Trung vừa bị tàn phá dữ dội bởi trận “siêu bão”, chúng ta lại nhận thêm một tin buồn - Đại tướng Võ Nguyên Giáp, vị Tổng tư lệnh của Quân đội nhân dân Việt Nam, người con ưu tú của Quảng Bình - đã từ trần.

Nhận được thông tin Đại tướng Võ Nguyên Giáp mất, lòng tôi bỗng trào dâng một cảm xúc nghẹn ngào. Vị tướng tài của dân tộc đã vĩnh viễn ra đi trong sự tiếc thương của biết bao người dân đất Việt.

Rất nhiều cuộc điện thoại gọi đến chia sẻ thông tin về Đại tướng, bản thân tôi cũng như bao người con Quảng Bình đã rơi nước mắt, kính cẩn tiếc thương vị tướng tài của dân tộc và thế giới.

Dù chưa từng được gặp Đại tướng, nhưng qua các tư liệu, sách báo,… tôi đã hình dung được về con người, cuộc đời và sự nghiệp của Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Có lẽ, không chỉ riêng tôi và người dân Việt Nam mà cả thế giới đều biết về Đại tướng, đều giành cho ông một tình cảm hết sức sâu sắc và trân trọng nhất.

Đại tướng Võ Nguyên Giáp chính là "linh hồn" của chiến thắng Điện Biên Phủ (7/5/1954), chiến thắng có ý nghĩa quyết định, đập tan âm mưu xâm lược của thực dân Pháp, buộc chính quyền nước này phải ngồi vào bàn đàm phán và ký hiệp định Giơ-ne-vơ, lập lại hòa bình ở Việt Nam.

Đại tướng quan sát Điện Biên Phủ trước giờ nổ súng (Ảnh tư liệu)

Đại tướng sinh ra trong một gia đình nhà Nho yêu nước, tại làng An Xá, xã Lộc Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình - một vùng quê giàu truyền thống cách mạng, có con sông Kiến Giang hiền hòa, thơ mộng, nghĩa tình.

Ngôi nhà Đại tướng từng sinh sống là một ngôi nhà tranh đơn sơ và bình dị. Dù qua mấy lần bị bom đạn tàn phá, sau mấy lần phục dựng, ngôi nhà tranh ấy vẫn ấm áp và đậm chất thôn dã. Ngôi nhà cấp 4, với 3 gian nếp xưa nằm nép mình dưới những tán cây xanh. Bộ bàn ghế, chiếc giường, những bức ảnh về hoạt động của Đại tướng... sau hàng chục năm vẫn vẹn nguyên. Vẫn còn đó cây khế, cây mít… nơi Đại tướng thường ra ngồi hóng mát và đọc sách lúc còn tuổi thơ.

Ngôi nhà ngói đơn sơ của Đại tướng bên dòng sông Kiến Giang

Đại tướng lớn lên rồi tham gia hoạt động cách mạng cho đến khi đất nước được hòa bình, thống nhất nên ít khi có dịp về lại quê hương. Dù công tác xa nhà nhưng miền quê Lệ Thủy đã in sâu trong tâm tưởng của Đại tướng, vùng quê với những làn điệu hò khoan chan chứa ân tình, đã nuôi dưỡng nên một con người kiệt xuất được người đời ngưỡng mộ.

Đại tướng thăm hỏi ân cần bà con ở quê nhà Lệ Thủy (Ảnh tư liệu)

Cũng vì lí do sức khỏe nên Đại tướng không thể về thường xuyên. Nhưng những lần về quê trước đó, việc đầu tiên Đại tướng làm là thắp hương lên bàn thờ gia tiên, sau đó ra mộ thắp hương cho các cụ thân sinh rồi mới đi thăm bà con, lối xóm. Lần nào về quê ông cũng để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng mỗi người dân, từ cụ già, em nhỏ cùng bà con lối xóm. Đi đến đâu ông cũng ân cần thăm hỏi bà con về tình hình sức khỏe, công việc làm ăn, sự đổi mới của quê hương, đất nước.

Dù sinh sống và làm việc xa quê nhưng Đại tướng vẫn luôn dõi theo sự phát triển của quê hương Quảng Bình. Mảnh đất chịu nhiều gánh nặng của thiên tai, cả sự khắc nghiệt của thời tiết. Cuộc đời Đại tướng luôn nghĩ cho nhân dân, cho đất nước, cho sự phát triển bền vững, cho nền hòa bình của toàn nhân loại…. Đại tướng đã không còn nữa, nhưng hình ảnh của ông vẫn khắc sâu trong tâm trí của mỗi người dân Việt Nam và bạn bè thế giới!