12 năm về hưu, Nguyên Phó Thủ tướng Nguyễn Công Tạn vẻ hối hả
chi dùng quỹ thời gian eo hẹp cuối đời cứ như là cái cách để nối dài
những dự định dang dở, như dịu bớt đi những day dứt dằn vặt cùng là nuối
tiếc…
Nguyên PTT Nguyễn Công Tạn trước hang Tám Cô. Ảnh: Xuân Ba
Ông như một chất liệu
xoắn bện tưởng dễ mà khó gỡ để cấu thành nên những trường đoạn của phim
của những cuốn sách tày tặn nếu ai có ý định viết lách gì đó? Thời điểm
những năm xa với chức danh Bộ trưởng Nông nghiệp và Công nghiệp thực
phẩm, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT và Phó Thủ tướng… tôi cũng có dịp can dự
vài ba sự kiện lẫn công việc của ông nhưng có lẽ ấn tượng hơn cả là
những năm cuối đời.
…Một doanh nhân ới
trong điện thoại rằng có làm một chuyến xuyên Việt không? Thường cái
việc viết thường đi là lãi nên gật liền. Bữa bước lên xe, ngạc nhiên khi
được biết, xe chúng tôi đang nối theo xe của nguyên Phó Thủ tướng
Nguyễn Công Tạn.
Đường Hồ Chí Minh năm
đó (2008) còn khá tốt vù vù xe tốc độ tám chục cây số giờ. Đến chỗ nghỉ
giải lao, ông hối tôi lên ngồi cùng ông. Xe chạy một chặp, ông tụt giầy,
co một chân lên. Rồi chặp nữa, ông co nốt cái chân còn lại. Ngồi trên
xe mà kiểu như chíp bằng. Với ai đó có kiểu ngồi thế, cứ nghĩ là gượng
lẫn khó chịu. Nhưng với ông, ngó nó hợp và thoải mái làm sao. Kiểu ngồi
ấy thi thoảng tôi vẫn bắt gặp ông mỗi khi họp hành, lúc vai chủ nhà, khi
khách. Các cuộc họp trọng (kể cả họp chính phủ, QH) lẫn thường, hiếm
khi chíp bằng nhưng luôn có động thái co chân lên như thế?
Những giờ xe với vài
ngày đàng kế tiếp mà tôi tình cờ biết được hàng sàng chuyện của ông Tạn.
Đại để từ khi nghỉ hưu (năm 2002) ông vẫn liên miên những chuyến đi
gần, đi xa… Hình như chế độ hưu rất kiệm và hạn chế việc xuôi Nam ngược
Bắc nhưng với ông, cánh bạn bè đệ tử thân quen từ hồi ông đương chức lúc
nào cũng sãn sàng nối dài cho những chuyến đi? Chả hạn như cái ông
doanh nhân tôi được đi ké này.
…Với vẻ cẩn trọng hiếm thấy, ông Tạn mở cái cặp lấy ra một chùm quả màu xanh vàng thứ cây xóa đói giảm nghèo đây.
Lúc đầu tôi không nhận
ra thứ quả gì? Nhưng khi ông đưa ra chùm lá thì hao hao một thứ cây mình
từng gặp ở đâu? Từng nghe lắm chuyện thực như giai thoại, không biết
bao lần ông Tạn đi công cán nước ngoài, do là khách VIP, hoặc tiêu chuẩn
ưu tiên, ông Tạn đã mang về được trong nước nhiều cây, con lạ? Nhưng
thứ quả mà ông Tạn đương trưng đang nói về nó một cách say mê kia là thứ
cây cọc rào du nhập vào xứ mình nhiều năm nay. Dân vẫn trồng làm hàng
rào nên có tên ấy. Cọc rào còn có cái tên tây là Jatropha mà như ông Tạn
nói là cái cây kỳ diệu! Kỳ diệu bởi mỗi héc-ta cây cọc rào (mật độ
2.500-3.000 cây/ha; loại 5 tuổi) thu được mỗi năm khoảng 10 tấn hạt, ép
ra được từ 3 đến 4 tấn dầu sinh học. Loại cây này trồng 1 lần, thu hoạch
đến 30-40 năm,
Cây cọc rào không phải
đầu tư lớn, không đòi hỏi kỹ thuật canh tác cao siêu, trồng được và phát
triển tốt trong điều kiện đất xấu, đất dốc nhân rộng trong nông thôn,
miền núi vùng sâu vùng xa. Cọc rào như món nợ mà ba đời Bộ trưởng Nông
nghiệp nước ra chưa tìm ra câu trả lời “thì nay đã có đáp án”!
Trong câu chuyện, tôi
cũng được biết thêm, chuyến đi này ông Tạn mong muốn tìm hiểu sâu và kỹ
việc phát triển cây cọc rào ở phía Nam.
Vui vẻ sẵn lòng nhập
vào những cuộc đi liên miên, nhưng điều tối quan trọng là phải có sức?
Riêng khoản này thì là ông hơn đứt hàng thượng thư đã nghỉ hưu. Năm đó
mà ông lão tuổi 75 trên xe chuyện nối chuyện cứ ran ran… Gần 12 giờ
trưa, chả thấy trong câu chuyện có triệu chứng nghỉ ngơi cơm nước?
Khoảng lâu sau ông mới tạm ngắt mạch chuyện bảo rằng, cố tí nữa cho lợi
đường bởi đã hẹn với anh em rồi!
Vốn háu đói lại dễ
tụt huyết áp, nhưng tôi cố nén vì tò mò muốn coi xem cái ông lão này,
cũng xuất sáng như mình, trên xe lại cũng chả thấy nhấm nháp thuốc thang
gì, chịu trận ra sao? Nhưng không hy vọng thấy triệu chứng gì vì ông,
hình như càng đói, nói hăng thì phải?
Chỗ hẹn là một lâm
trường tít tận đầu đất Kon Tum. Hóa ra lâm trường ấy theo gợi ý hay kế
hoạch gì đó của ông, người ta trồng mấy héc ta cây cọc rào. Hơn hai giờ
chiều, chưa chịu ngồi vào bàn bữa trưa mà vuột thẳng ra vườn cọc rào ngó
nghiêng, trong cơn tụt huyết áp cứ phảng phất cảm giác, ông lão này
hình như hơi… có vấn đề? Khi vào bữa lại say mê cật vấn đám lãnh đạo tại
sao cọc rào xứ này, chăm sóc ra làm sao mà còi cọc lâu cho ra trái? Rồi
ông dẫn ra đối chứng với một lâm trường trong Bình Phước, cũng thổ
nhưỡng chất đất khí hậu không khác mấy cùng thời gian trồng lại phát
trái nhanh? Bộ Nông nghiệp và PTNT dự kiến sẽ điều chỉnh mục tiêu của Đề
án cây cọc rào, đồng thời đề nghị các địa phương chỉ cho phép triển
khai mở rộng gây trồng khi có các kết quả nghiên cứu, khảo nghiệm thành
công.
… Đến một cơ sở vùng
ven Sài Gòn có thu mua chế biến quả cây cọc rào. Kết quả cũng mới chỉ là
thử nghiệm thôi nhưng tôi thấy một Nguyễn Công Tạn lạ hoắc! Với dáng
hăm hở, nét mặt như bừng sáng, ông cứ săm soi mãi cái can nhựa đựng thứ
tinh dầu được chưng cất từ quả cọc rào màu vàng sánh (Cuộc lưu lại say
mê ấy khiến ông suýt nhỡ kế hoạch viếng ông Sáu Dân được tổ chức trọng
thể ở Hội trường Thống Nhất). Ông đổ ra lòng tay đưa lên mũi hít hà
thơm, thơm lắm cùng chất giọng hào sảng đại ý, nguồn nhiên liệu sinh học
này sẽ là cứu cánh cho xứ mình mai kia thay thế nhiên liệu hóa thạch!
Sau chuyến đi ấy, tôi cũng được theo ông lên Tây Bắc và đến trại giam Thanh Lâm ở Thanh Hóa với mục đích phát triển cây cọc rào.
Những chuyến đi ấy hình
như góp thêm sự mạnh dạn để một văn bản của chính phủ ra đời ngày
26/8/2010 về tình hình phát triển cây cọc rào- Jatropha ở Việt Nam?
Với cây cọc rào – Jatropha
Ân hận cũng chưa có
dịp hầu chuyện ông để biết thêm, duyên do gì mà nhiều năm qua, người ta
không nhắc gì đến tình hình cây cọc rào?
Ngậm ngùi thêm cái nỗi,
ông doanh nhân cho tôi đi ké lần ấy, do làm ăn bết bát đã phải vướng
vòng lao lý! Và bây giờ ông Tạn đã là người thiên cổ…
Hơn một năm trước, tôi
lại bắt gặp ánh mắt bừng sáng ấy của ông Tạn khi tới một trang trại ở
Hoài Đức (Hà Nội) cùng ông chứng kiến đàn ngỗng trời và vịt trời hàng
trăm con mà ông đã bỏ công sức nuôi nấng cùng thuần dưỡng.
Chuyện thì vui nhưng khó cười. Lần ấy ông Tạn về quê Thái Bình được đãi món vịt giời.
Vị đậm ngọt săn chắc
của thứ thiên cầm khác lạ một trời một vực với giống gia cầm đã khơi dậy
trong ông một ý tưởng … không giống ai!
Đó là việc thuần
dưỡng, bắt cái giống bay bổng trên giời lạch bạch dưới đất sinh lợi cho
nhân quần. Nhân lên giống thịt ngon hiếm quý này thành đại trà. Bảo tồn
thứ gien quý này theo kiểu tự nhiên.
Việc mua vịt giời thì trong truyện dân gian đã có. Nhưng kinh nghiệm nuôi ngỗng, vịt giời thì chưa có sách nào đề cập đến.
Ông Tạn phải dò tìm trên mạng. Tầm nã thu nạp kiến thức của người già, bạn hữu, học trò.
Ông Tạn từng phải dong xe đi khắp Bắc Trung Nam cho cái việc mà nhiều người cho là lạ lùng này.
Tôi để ý khu nuôi ngỗng
và vịt riêng. Nhưng cũng trà trộn những con vịt giời cổ, đuôi xanh biếc
với sắc xám mỏ vàng của các chàng, nàng ngỗng.
Mà lạ. Cái đám giống trời cho ấy, chúng không ầm ĩ, kiệm lời so với vịt ngỗng nhà?
Chuyện cho hai giống giời cho ấy, đẻ lẫn ấp nở, kể ra là cả một công trình khoa học.
Ông Tạn say sưa chỉ tay
vào đám thiên cầm rằng, vịt trời dù là dòng nào cũng na ná cái ngoại
hình, lông xanh ở cổ, đuôi. Nhưng mỗi dòng ở các vùng thì lại có đặc
điểm nhận dạng khác nhau. Dòng vịt trời ở hồ Cấm Sơn (Bắc Giang) rất
giống dòng vịt trời bắt được ở Thái Bình; còn dòng Nam Định, dòng Huế,
dòng Đắk Lắk lại khác biệt thấy rõ ở màu mỏ và màu chân.
Nguyễn Công Tạn, như
đương thoáng đâu đây cái thuở sinh thời, những sải bước khoát hoạt cùng
ánh mắt bừng sáng như khuyến khích ngày nào?
Phải, có chi đó như
lãng mạn? Những dự định dự tính ích nước lợi dân của vị nguyên Phó Thủ
tướng này hẳn sẽ được tiếp tục, không cách này thì kiểu khác? Thứ cây
cọc rào với tính năng vượt trội ưu việt của nguồn năng lượng sinh học sẽ
trồng mới, trồng thêm và chế biến đại trà quy mô. Cũng như cái giống
ngỗng, vịt giời vốn bay bổng và huyền ảo mai kia sẽ hiện diện sinh động
trong đời sống dân cư Việt?
Đêm 6/11/2014
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét