Đình Phả Trúc Lâm - nơi thờ tổ nghề da

Thăng Long - Hà Nội từ lâu có một nơi thờ Tổ nghề da giày, đó là đình Phả Trúc Lâm, Di tích đình Phả Trúc Lâm có tên nôm là làng Trắm (hay Chắm), có lúc được gọi là Phong Lâm, Tam Lâm, một địa phương có nhiều thế hệ thợ da giầy nổi tiếng.

Những người thợ da giày đã đem cái nghề của mình đến làm ăn sinh sống ở nhiều nơi. Khi đến Thăng Long - Hà Nội thợ da giày đã quần tụ, lập phường thợ và xây dựng đình Phả Trúc lâm để thờ Tổ nghề của mình. Các vị Tổ của nghề da giầy được tôn thờ là Tiến sĩ Nguyễn Thời Trung và ba vị khác là Phạm ThuầnChánh, Phạm Đức Chính à Nguyễn Sĩ bân. Nguyễn Thời Trung đỗ tiến sĩ  khoa thi Ất Sửu, niên hiệu Thuần phúc nguyên niên, thời Lê - Mạc (năm1565), làm quan cho triều Mạc đến chức Thừa chánh sứ. Ông đã cầm đầu đoàn sứ bộ nước ta qua Trung Quoc sdể hòa đàm. Trong đoàn sứ có ba người cùng quê ở làng Phong Lâm là: Ông Chánh, ông Chính, ông Bân.

Trên đường đi, đoàn sứ bộcó qua Hàng Châu, các ông đã chú ý đến nghề thuộc da, đóng giầy mà lúc đó ở nước ta, nghề này chưa phát triển và tinh xảo bằng họ. Hoàn thành công việc sứ bộ, Thời Trung cùng ba người bạn cùng quê quay lại Hàng Châu học nghề da giầy. Trải qua bao gian nan vất vả, các ông đã học thuộc nghề, nắm vững các bí quyết về thuộc da, đóng giày, khivề nước đã truyền nghề ở quê hương Trúc Lâm. Từ đó nghề thuộc da, đóng giày ngày càng phát triển thịnh đạt.Bốn ông đã được triều đình ban phong chức quan "Thượng y" ở Quốc Tử Giám. Sau này, khi các ông qua đời, làng nghề da giày đã tôn vinh và thờ cúng làm Tổ của nghề.

Phố Hàng Hành trước  đây vốn là đất của thôn Tả Khánh Thụy thuộc tổng Tiền Túc (sau đổi là tổng Thuận Mỹ) của huyện Thọ Xương, phủ Hoài Đức. Nơi đây đã có nhiều đời thọ da giày từ Hải Dương đến ở, quần tụ sinh sống, làm nghề và buôn bán sản phẩm da giày. Nghề da giày cùng với sự hưng vượng của kinh đô Thăng Long đã phát triển mạnh. Đến trước thế kỷ XIX, các phường thọ da giày đã tập trung đông  đúc ở vùng đất Tả Khánh và xung quanh tổng Tiền Túc, Hữu Túc thuộc huyện Thọ Xương. Các địa danh mà sau này đổi thành tên phố như Hàng Da, Hàng Hài, Hàng Trống, ngõ Hài Tượng... đều có liên quan đến phường thợ da giày...

Di tích đình Phả Trúc Lâmđược xây dựng vào thời gian nào? Nội dung văn bia còn lưu giữ ở đình đã cho biết: ngôi đình đầu tiên được dựng bằng tre nứa đơn giản, sau đó được tu bổ và nâng cấp thêm vào đầu thế kỷ XX.Như vậy, rõ ràng đình được khởi dựng sớm hơn thời điểm mà văn bia đã nêu.

Đình thờ Tổ nghề da giầy có một kiến trúc khiêm tốn, quy mô vừa phải. Trải qua năm tháng và ảnh hưởng của chiến tranh ngôi đình đã ít nhiều có sự thay đổi nhưng vẫn giữ được phong cách của kiến trúc truyền thống.

Ngày 16/1/995, đình Phả Trúc Lâm đã được Bộ Văn hóa - Thông tin ra quyết định công hận là di tích lịch sử văn hóa quốc gia.

Đình Phả Trúc Lâm từ xa xưa đã luôn được sự quan tâm của những người thợ da sinh sống ở Hà Nội cũng như ở các địa phương khác. Di tích càng đông vui và sầm uất hơn vào dịp tháng 2 và tháng 8 âm lịch là ngày giỗ Tổ. Trong những ngày này, thế hẹ thợ da giầy ở Hà Nội và các địa phương tụ họp về làm lễ tế Tổ, thăm hỏi và trao đổi kinh nghiệm nghề nghiệp.Sau khi được công nhận, xếp hạng, di tích càng được sự quan tâm giữ gìn của các cấp chính quyền và nhân dân. Phường, quận chăm lo chu đáo cho di tích, quy hoạch cho di tích được khang trang hơn. Cùng với sự hưng thịnh phát đạt của nghề da giầy, di tích cũng được chú ý quan tâm hơn. Nơi đây được dùng làm nơi thờ cúng tôn vinh Tổ nghề. Đó là nét đẹp truyền thống vănhóa, đồng thời còn có thể dùng làm nơi trưng bày, quảng bá sản phẩm da giầy, nơi gặp gỡ trao đổi kinh nghiệm nghề...

Đình Phả Trúc Lâm có vị trí gần hồ Hoàn Kiếm, là một trong nhưng di tích lịch sử văn hóa quý, bổ sung và tôn thêm vẻ đẹp của khung cảnh văn hóa của phố cổ, của quận Hoàn Kiếm và của Thủ đô Hà Nội.