NÉT VĂN HOÁ HÀ THÀNH Ngõ nhỏ - Nét duyên Hà Nội

Buổi sáng ở Hà Nội, cứ bước chân ra khỏi cửa nhà, dù ngõ to hay nhỏ thì đều y như rằng sẽ gặp một hàng quà sáng. Có những ngõ nhỏ, hàng quà sáng khuất nẻo với nồi nước dùng và bà chủ ngồi trong làn hơi nước mờ ảo, cười đon đả mỗi khi ta dắt xe ra khỏi nhà. Lại có những con ngõ, nhà nhà kín cổng cao tường bỗng chen vào một quán ăn xe đến, xe đi tấp nập.

Ngõ Hạ Hồi nhẹ nhàng duyên dáng vắt mình nép bên con phố Trần Hưng Đạo lịch thiệp. Ngõ sạch và quang, đặc trưng bởi có nhiều quán ăn cho khách Tây, có Trường Tư thục Hoa Sữa quanh năm thơm lừng mùi bánh mới, và còn bởi có hàng quà sáng là bún thang và phở gà. Cứ nhắc đến quà sáng, là thế nào người ta cũng nhận được một cái list thật dài về những thứ ngõ đi kèm món đặc trưng. Khẩu vị thì vô biên, nhưng lạ một nỗi ai cũng gắn bó với gần như chỉ một quán quà sáng quen.

Cái nếp ăn nếp sống của người Hà Nội hôm nay đã ít nhiều biến đổi, đồng tiền đủ rủng rỉnh để ăn hàng nhưng cũng chỉ chọn quán vừa tầm. Mỗi ngõ lại có những bà xôi, bà bún, bà phở rất đỗi thân thiết. Chẳng nệ sang hèn, cứ ăn, chào hỏi, lại ăn và tất tả ra đi. Ngõ to thú vị bởi cái sự phong phú và liên thông như một mạng nhện khó lần, còn ngõ nhỏ lại hấp dẫn bởi cung cách những quán hàng bố trí sao cho thu mình vừa vặn kinh doanh khỏi choán lối đi.

Ấn tượng nhất với tôi là cái ngõ Trung Tả – quả là một trận đồ đặc trưng của Hà Nội, khi nó thông ra đến mười mấy lối khác nhau, vòng vèo từ suốt dọc phố Khâm Thiên, qua Hàng Bột, lại có thể chạy tuốt ra đến phố Trần Quý Cáp đằng sau ga Hà Nội. Ngõ ấy, đi từ đường Khâm Thiên vào, sau 2 – 3 lần rẽ “đập mặt vào tường” có quán bún ốc của bà Bông. Thứ bún chấm mà đi khắp phố phường chưa gặp. Bún sợi mảnh và mướt trong, hà tiện nằm khoanh trong lòng cái đĩa nhựa giảm đi biết bao là cao quý, thế mà vẫn khiến người ta bắt thèm trong khi xuýt xoa chờ bà hàng thao tác. Lạ là cái món bún “rất hay và ngon” như thế bà chỉ bán trong ngõ Trung Tả, ngoắt ngoéo như đánh đố mà vẫn đông khách từ sáng đến chiều...

Hà Nội hôm nay xáo trộn nhiều, người dân của ngõ cũng ra đi tứ phương, di dời cả cái tinh thần của nó. Đổi lại, một lứa người mới ra đời, hay những kẻ gắn tạm với căn nhà trọ cho cuộc mưu sinh nơi “Kẻ Chợ”. Dường như, nhìn vào cuộc thăng trầm của những con ngõ ấy, có thể chứng kiến được không ít biến đổi Hà Nội qua các thời kỳ. Ngõ và những câu chuyện về ngõ có thể ngồi nói mãi mà không hết chuyện. Những con phố Hà Nội giấu phía sau bao nhiêu ngõ nhỏ với những thân phận con người. Này ngõ Tràng Tiền lúc nào cũng hiện ra trong tâm trí tôi như một giấc ngủ trưa, uể oải dù rất gần trung tâm. Hay tao nhã là ngõ Phan Chu Trinh, thêm một chút không gian yên tĩnh nữa ngay giữa trung tâm, có quán tâm trà thanh tĩnh, với sách kinh Phật và nhạc Trịnh, thư thái những buổi chiều của ngày và của đời...